Wil je de houding van de leerlingen in je klas veranderen? Wil je dat zij er net zo hard aan trekken als jij? Zodat zij meer leerplezier hebben, zich betrokken voelen en eigenaarschap nemen. Dat kun jij als leraar bereiken met het ?leerlingenbord?. Deze manier van werken is door leraren zelf bedacht. In dit verhaal vind je voorbeeldvideo?s en 12 concrete tips waar je vandaag nog mee kunt starten.

_{Leestijd: 7 tot 9 minuten | Auteur: Jaap Versfelt}

Werk jij in de klas harder dan je leerlingen?

Moet jij vaak voor je leerlingen nadenken?

Doen je leerlingen niet altijd actief mee?

Dat kan anders. Er zijn al duizenden leraren die met een heel simpel instrument de houding van leerlingen in hun klassen veranderen: de bordsessie. Daarmee nemen leerlingen samen eigenaarschap voor hun leren en de sfeer in de klas. Ze raken meer betrokken. Zo?n bordsessie kost maar een kwartier per week.

Waarom zou jij ermee willen starten?

Nou denk je misschien: ?kan dat ook met mijn leerlingen??. Zeker! We hebben zelfs kleuters een bordsessie zien leiden.

Groepen op de basisschool, mentorleerlingen op de middelbare school of je ?SLB? klas in het mbo kunnen allemaal werken met de leerlingborden.

De bordsessie appelleert namelijk aan een menselijke behoefte: eigenaarschap nemen voor waar je mee bezig bent. Niet doen wat een ander voor je bedenkt en waar jij het nut niet van inziet. Daar heb jij als leraar ook een broertje dood aan. Jij noemt dat dan ?werkdruk?. Leerlingen en studenten noemen het ?verveling?.

Leerlingen zijn meer gemotiveerd als ze zelf keuzes mogen maken. Het leerlingenbord geeft daar handvatten voor.

Tip 2: Neem je leerlingen mee om het uit te proberen
Fijn dat jij overtuigd bent, maar je leerlingen moeten het ook willen. Hoe neem je hen mee? Stap 1 is even kort uitleggen wat het bord is. Maar het belangrijkste komt daarna: bespreek met je klas wat j?llie eraan hebben? Dat kun je doen door een paar filmpjes te laten zien van leerlingen die zo bezig zijn en te vragen: ?waarom doen zij dit??

• Als je hiermee aan de slag wilt zijn hier een paar lessen die je zo kunt gebruiken:

Tip 3: Ga kijken op een leerKRACHT-school
Misschien weet je nu al genoeg. Maar het kan zijn dat je dit met je eigen ogen wilt zien. Geen probleem! Er zijn ruim 600 scholen in heel Nederland die al met leerKRACHT werken, en in al die scholen zijn docenten bezig om samen met hun leerlingen het onderwijs te verbeteren.

Ze vertellen daar graag over. Ga maar eens bij een school bij jou in de buurt kijken. Tientallen van hen zetten hun deuren open om hun ervaringen te delen met leraren en schoolleiders van andere scholen.

Nou weet je wat het effect is van de bordsessie, maar hoe werkt die eigenlijk?

Hoe werkt de bordsessie?

De bordsessie is eigenlijk heel simpel. Je hebt een whiteboard nodig, een paar stiften en je klas. Oh ja, en 15 minuten per week. In dat kwartier bespreek je vier dingen:

• Hoe voelen wij ons?
• Welke successen hebben we bereikt?
• Hoe staat het met onze doelen en acties?
• Wat staat de komende week in de planning?

Tip 1: Doe een check-in met je klas
Een check-in is er om het gevoel van ?samen? in de klas te versterken en bij de start van de bordsessie in een positieve stemming te komen.

Je gaat met de klas om het bord staan en stelt de vraag: ?hoe staat iedereen erbij: wie is er neutraal, wie voelt zich sip en wie is er blij?? Je laat hen vingers opsteken en schrijft de aantallen op.

De volgende vraag is ?wil je er iets over delen?? Dat hoeft niet, het mag. Maar als iemand zich naar voelt en niet deelt waarom, dan kunnen jullie er in ieder geval rekening mee houden.

Dan ga je door naar de successen: ?Wie heeft de afgelopen week een succes behaald?? Dat mag thuis zijn of op school, allebei is goed. Je zult verbaasd staan hoeveel energie het delen van successen geeft. Bovendien kun je van successen enorm veel leren. Dat vergeten we wel eens!

Tip 2: Kom tot doelen en acties op het bord
De doelen op het bord zijn een mix van cognitieve en sociale doelen. Je kunt denken aan het behalen van bepaalde leerresultaten (bijv. rekenen op het PO, een bepaald vak op het VO en MBO) of aan hoe de groep samenwerkt.

Wil je dat leerlingen eigenaarschap nemen voor deze doelen, dan hebben zij ruimte nodig om eigen keuzes te maken. Hoeveel ruimte? Dat bepaal jij. Dit zijn 3 niveaus van vrijheid die je hen kunt gunnen:

1. Jij bepaalt de doelen en de acties
2. Jij bepaalt de doelen, zij de acties
3. Jij zet het ?kader? neer, zij bepalen de doelen en de acties

Tip 3: Laat je leerlingen de bordsessie leiden
Je hebt drie leerlingen nodig voor een bordsessie: ??n die de bordsessie leidt, ??n die schrijft en ??n die de tijd bewaakt. Die rollen laat je rouleren, zodat iedereen aan de beurt komt.

Even een anecdote – heb wel eens een vierde rol gezien: ?wie let er op de leraar?? Huh? Ja echt waar. Aan het einde van de bordsessie werd aan dat kind gevraagd ??n??. Het antwoord was ?Drie!?. Wat bleek? De leraar had zich 3 keer met de bordsessie bemoeid. Voor straf moest hij zich per keer 5 maal opdrukken. Kan me voorstellen dat jij deze vierde rol voorlopig even achterwege laat

• In dit filmpje legt een basisschoolleraar stap voor stap uit hoe het bord werkt.

Nou weet je wat het effect is van de bordsessie en hoe die werkt. Maar hoe begin je er mee in jouw klas of groep?

Hoe start je ermee in je klas?

Je hoeft niet meteen het hele bord te doen. Start klein, start zelf, laat je leerlingen het overnemen en help ze er steeds beter in te worden. Hoe werkt dat in de praktijk?

Tip 1: Begin met de check-in en bouw daarna uit
Meteen het hele bord gebruiken? Dat hoeft niet. Start bijvoorbeeld alleen met de smileys en de successen. Na een paar weken deel je een doel met de klas en vraag je hen daar acties voor te bedenken. Zo bouw je het bord stap voor stap uit.

Tip 2: Doe het eerst zelf voor, laat daarna de leerlingen overnemen
In het begin leid jij de bordsessie, maar het duurt niet lang voordat een paar leerlingen hun vinger opsteken en vragen ?mogen wij misschien de bordsessie leiden?? Natuurlijk! Dat vergroot het eigenaarschap.

Tip 3: Help de leerlingen vaardigheden te ontwikkelen
Ze moeten leren de klas te leiden bij het bord, te luisteren, samen te vatten en op te schrijven. Om samen na te denken over doelen en acties. Dat zijn allemaal best complexe vaardigheden.

Nog een anecdote – heb me eens enorm gebrand aan een paar kleuterjuffen waar ik tegen zei ?daar hebben leerlingen tot groep 6 of 7 de conceptuele vaardigheden niet voor?. Ze keken me meewarig aan en nodigden me uit om bordsessies met kleuters bij te wonen. Sindsdien ben ik overtuigd, dit kan op elke leeftijd. De mate waarin jij hen begeleidt varieert, maar ze kunnen het!

Nou weet je wat het effect is van de bordsessie, hoe die werkt en hoe je start. Je bent nou een half jaar of een jaar ermee aan de slag. Het begint te kriebelen. Wat kan er nog meer met zo?n bord?

Je werkt een tijdje met het bord. Wat kan er dan nog meer?

We zien drie manieren waarop leraren meer gaan doen met de leerlingenborden:

Tip 1: Koppel het bord aan individuele leerlingdoelen
Het leerlingenbord gebruik je normaal voor doelen die de hele klas deelt. Maar je kunt verder gaan. Bijvoorbeeld door leerlingen hun individuele vooruitgang op dat doel te laten zien. Rond hun voortgang kunnen ze dan groepjes vormen die samenwerken: een kind dat verder is helpt anderen.

Kijk maar eens naar dit filmpje:

Tip 2: Zet ?scrum?-borden in voor projecten
Een variant op het leerlingenbord is een ?scrum? bord. Dat komt uit de IT-industrie en leent zich enorm goed voor projecten waar leerlingen in teams aan werken. Samen bedenken ze wat ze moeten doen om hun project uit te voeren en hangen dat als ?post-its? in drie kolommen op het bord: ?te doen?, ?bezig? en ?klaar?. Ze zien zo in ??n oogopslag waar ze staan en voelen zich samen verantwoordelijk.

Kijk maar eens naar dit filmpje over projectborden:

Tip 3: Gebruik het bord voor de hele weektaak
Dit idee werkt goed in het PO. Leerlingen zijn nu vaak in het ongewisse wat de week brengt: ze wachten af en merken wel wat jij met ze gaat doen. Waarom maak je niet de hele weektaak aan het begin van de week zichtbaar en laat je hen zelf kiezen waar ze aan willen werken? Dat is geen nieuw idee, maar met het bord kun je hun voortgang zien en helpen waar nodig.

Kijk maar eens naar dit waarin leerlingen de weekplanning op een bord gebruiken:

* * *

Leraren namen het initiatief om verbeterborden mee de klas in te nemen, ze vonden uit hoe die werken en inspireerden anderen. Duizenden van je collega?s werken er al mee en willen niet meer zonder. Omdat ze ervaren dat hun leerlingen meer betrokken zijn, eigenaarschap nemen voor hun eigen leren en meer plezier hebben. Wil jij dat ook? Ga het gewoon doen!