Hoe overleef ik AI?
Waarom een verbetercultuur essentieel is en de leraar belangrijker dan ooit!
Geschreven door Jelle Verwer
Wat is AI en hoe werkt het?
AI, of kunstmatige intelligentie, is technologie die machines in staat stelt te leren en beslissingen te nemen op basis van data. Generatieve AI, zoals ChatGPT, kan nieuwe content produceren en patronen herkennen in grote hoeveelheden informatie. In het onderwijs kan AI helpen bij het personaliseren van leerprocessen, het analyseren van data en het ondersteunen van docenten in hun dagelijkse werk. Deze technologie heeft de potentie om het onderwijs drastisch te veranderen, mits verantwoord ingezet.
Technologische vooruitgang transformeert ons leven in rap tempo, en het onderwijs staat op een keerpunt. Kunstmatige intelligentie (AI) biedt ongekende kansen: gepersonaliseerd leren, administratieve verlichting en inclusiever onderwijs. Tegelijkertijd brengt deze ontwikkeling risico’s met zich mee, zoals afhankelijkheid, ethische dilemma’s en mogelijke ongelijkheid. Hoe kunnen scholen AI benutten zonder de kernwaarden van het onderwijs uit het oog te verliezen? Een verbetercultuur speelt hierin een cruciale rol.
Kansen en risico’s van AI en technologie
De potentie van AI is enorm. Generatieve AI-modellen, zoals ChatGPT, stellen docenten in staat om lessen te personaliseren en leerachterstanden vroegtijdig te signaleren. AI kan helpen bij formatieve toetsen en directe feedback geven, waardoor leerlingen gerichter kunnen leren. Toch schuilt er gevaar: algoritmes kunnen vooringenomen zijn, en leerlingen riskeren afhankelijk te worden van technologie, waardoor essentiële vaardigheden zoals kritisch denken en creativiteit kunnen afnemen. Zoals Stephen Fry (Bekijk de volledige discussie in onderstaande video) benadrukt:
“De echte uitdaging is niet om AI’s creativiteit te activeren, maar om haar zo in te zetten dat werk ook daadwerkelijk beter wordt.”
Een ander risico is de snelheid waarmee technologie wordt geadopteerd, zonder voldoende begrip van de maatschappelijke impact. Net zoals sociale media aanvankelijk als verbindend werden gezien, maar later verdeeldheid veroorzaakten, heeft AI transparante kaders nodig om soortgelijke valkuilen te vermijden.
Waarom een verbetercultuur essentieel is
Om AI en technologie succesvol te integreren, is een verbetercultuur onmisbaar. Scholen die continu werken aan beter onderwijs, met oog voor samenwerking en onderwijsonderzoek, zijn beter in staat om innovaties te benutten. Stichting leerKRACHT heeft bewezen dat een verbetercultuur niet alleen de onderwijskwaliteit verhoogt, maar ook het werkplezier van leraren en de betrokkenheid van leerlingen stimuleert.
Een van de succesfactoren van deze aanpak is dat iedereen meedoet en niet alleen een klein groepje voorlopers. Een tweede factor is het toepassen van Data en Onderzoek. Leraren gaan, ter voorbereiding op het verbeterthema actief aan de slag met de startpositie van de school en het verhogen van het kennisniveau. Het succes van leerKRACHT-scholen, waar teams binnen een jaar een lerende cultuur realiseren, toont de kracht van samenwerking. Leraren ontwikkelen zichzelf continu, delen kennis en passen onderwijsonderzoek direct toe. Deze aanpak zorgt ervoor dat AI niet wordt gezien als een oplossing op zichzelf, maar als een hulpmiddel binnen een doordachte onderwijsstrategie.
FIGUUR 1: De methodiek van leerKRACHT combineert focus met concrete stappen.
De cruciale rol van de docent
Dat vraagt natuurlijk wel wat van een docent. Onze visie is dan ook dat het belang van goede docenten nog groter wordt in het tijdperk van AI. Hoewel AI veel taken kan ondersteunen, is het de docent die samen met de schoolleiding bepaalt hoe en wanneer technologie wordt ingezet om de leerervaring te verbeteren.
Het is wel voorstelbaar dat de rol van de docent in de komende tien jaar zal veranderen. Niet fundamenteel, maar wel evolutionair. Hieronder drie voorbeelden, maar er zijn er vanzelfsprekend meer.:
- Facilitator van technologie: Docenten leren leerlingen hoe zij AI-tools effectief en ethisch kunnen gebruiken.
- Analyse-expert: Met AI kunnen docenten leerlingdata beter interpreteren om gepersonaliseerde ondersteuning te bieden.
- Ontwikkelaar van lesinhoud: Docenten benutten AI om op maat gemaakte lesmaterialen te ontwerpen die aansluiten bij de behoeften van hun leerlingen.
Het is essentieel dat docenten zelf beslissen wat wenselijk is binnen hun praktijk. Alleen dan kunnen zij AI en technologie optimaal inzetten, met behoud van hun professionele autonomie.
Hoe leerKRACHT helpt bij AI en technologie
De methodiek van leerKRACHT biedt unieke instrumenten om technologie effectief te implementeren. Dat komt door de volgende werkende principes:
- Focus: Scholen werken doelgericht aan twee tot drie onderwijsthema’s per jaar, zoals begrijpend lezen of rekenen, en integreren AI-tools waar deze waarde toevoegen.
- Je werkt doelgericht met het verbeterbord: Teams reflecteren dagelijks of wekelijks op doelen en voortgang. Door AI-tools te integreren, kunnen deze sessies data-gedreven worden gemaakt, bijvoorbeeld met realtime analyses van leerlingresultaten.
- Je leert in de praktijk: Instrumenten zoals lesbezoeken, leerlingfeedback en Doorloopjes maken het mogelijk om AI en technologie effectief te implementeren en continu te verbeteren.
- De rol van de schoolleider: Schoolleiders spelen een cruciale rol in het begeleiden van AI-integratie. Hun visie en steun zorgen ervoor dat lerarenteams technologie durven omarmen en kritisch blijven kijken naar de impact ervan.
Starten met AI en verbetercultuur in jouw school?
We kunnen ons voorstellen dat je niet kunt wachten om AI en technologie in te zetten om jouw lespraktijk te verbeteren en het onderwijs op jouw school naar een hoger niveau te tillen. Daarom alvast drie suggesties op een eerste stap te zetten.
- Formuleer met elkaar een heldere visie op de inzet van AI en technologie: Zorg dat het team begrijpt wat AI kan betekenen voor jullie school en onderwijsdoelen. Zo zorg je ervoor dat het middel geen doel op zich wordt.
- Betrek iedereen en experimenteer: Laat docenten en leerlingen samen ontdekken wat werkt. Organiseer bijvoorbeeld een brainstorm over het toepassen van AI en technologie, waarbij elke collega twee ideeën noemt. Kies er een beperkt aantal uit en start vervolgens met kleine experimenten. Succesvolle initiatieven kun je daarna met de methodiek opschalen.
- Elke dag samen een beetje beter: Gebruik de principes van leerKRACHT om AI stap voor stap in te voeren, met voortdurende reflectie en verbetering.
Klaar om aan de slag te gaan?
- Ervaar het zelf: Probeer de AI-assistent op deze website om meer te weten te komen over de verbetercultuur of surf naar de Doorloopjes-website en ontdek hoe technologie de lespraktijk kan ondersteunen.
- Nodig ons uit: Ontdek hoe Stichting leerKRACHT jouw school kan helpen om AI en technologie effectief in te zetten.
AI biedt ongekende mogelijkheden en heeft de potentie om het onderwijs significant te verbeteren. Het vraagt echter om een doordachte aanpak, een verbetercultuur en sterke docenten en schoolleiders. Samen kunnen we AI benutten om het onderwijs toekomstbestendig en inclusief te maken. Een verbetercultuur is daarbij essentieel.
