De kwaliteit van het Nederlands onderwijs gaat achteruit. De kansenongelijkheid loopt op. De kwaliteitsverschillen tussen scholen zijn groot. Onderzoek na onderzoek laat zien wat het verschil maakt: schoolleiders en leraren die samen het onderwijs verbeteren. Die daarmee meer bereiken met hun leerlingen. Er is een aanpak die zo’n verbetercultuur op scholen creëert. Op grote schaal en met bewezen effect. Waar leraren, schoolleiders en bestuurders vandaag nog mee aan de slag kunnen.
Hoe vergroot je onderwijskwaliteit?
De achteruitgang van de kwaliteit van ons onderwijs
Er is reden genoeg om in beweging te komen. Al ruim een decennium wordt ons onderwijs minder goed. Waren we in 2008 nog een van de landen met de beste leesvaardigheid van Europa, nu dreigt laaggeletterdheid voor 25% van alle 15-jarigen [1, 2]. Met de andere kernvakken is het nauwelijks beter gesteld. Tegelijkertijd is de kloof tussen kinderen van hoog- en laagopgeleide ouders in de afgelopen 15 jaar verdubbeld. Kinderen van hoogopgeleide ouders scoren bij wiskunde op het niveau van toplanden zoals Japan en China. Kinderen van laagopgeleide ouders hebben een leesvaardigheid vergelijkbaar met leerlingen in Jordanië en Moldavië.
Verder zijn de verschillen in kwaliteit van scholen bijna nergens zo groot is als Nederland. Dan hebben we niet over scholen in achterstandswijken maar over scholen in het hele land. De Onderwijsinspectie ziet die verschillen al jaren toenemen. De verschillen tussen sterke en matige scholen zijn zó groot dat deze voor een kind het verschil kan maken tussen na de basisschool doorgaan op het VMBO of op Havo/VWO. En die achterstand halen ze volgens de Inspectie niet meer in [3].
Wat is nodig om onderwijskwaliteit te vergroten? Een verbetercultuur op school.
Wat zorgt voor het verschil tussen scholen die méér bereiken met hun leerlingen en scholen die kinderen minder kansen bieden? Zowel de Inspectie als McKinsey deden hier dit jaar onderzoek naar. Hun conclusies zijn hetzelfde: goede scholen hebben een verbetercultuur. Een cultuur waarin het lerarenteam en de schoolleiding intensief samenwerken aan onderwijs en doelgericht het onderwijs beter en beter maken [4, 5, 6].
 Figuur 1: conclusie inspectie |  Figuur 2: conclusie McKinsey |
Wil je over Onderwijskwaliteit met ons in gesprek?
Kun je zo’n verbetercultuur creëren? De impact van leerKRACHT
Stichting leerKRACHT ontwikkelde en testte met 15 scholen een aanpak om zo’n verbetercultuur op school te creëren. Dat was in 2012, we zijn nu 8 jaar verder. Er werken nu 1.000 Nederlandse basisscholen, middelbare scholen en mbo-opleidingen met leerKRACHT. Dit doen zij niet omdat het moet, maar omdat zij dit zelf willen. Omdat leraren en schoolleiders elkaar vertellen over wat het effect is van zo werken: meer werkplezier, betrokken leerlingen en beter onderwijs.
De weg hier naartoe is niet makkelijk: zo’n cultuur creëren is hard werk voor iedereen op school. Uiteindelijk lukt het verreweg de meeste scholen. Het ministerie van onderwijs organiseerde een onderzoek om vast te stellen wat het effect is van deze manier van werken. De Universiteit Utrecht deed daarvoor drie jaar onderzoek op 231 scholen die deelnemen aan leerKRACHT. Hun conclusie: scholen creëren met de leerKRACHT-aanpak binnen één jaar een lerende cultuur en leraren worden in datzelfde jaar al aantoonbaar beter in hun vak [7].
Wie kan hiermee aan de slag?
De sleutel ligt op school. Leraren, schoolleiders en bestuurders kunnen vandaag nog aan de slag met een verbetercultuur in hun school of instelling. Inspiratie nodig? Ga kijken op één van de 1.000 scholen die met leerKRACHT werkt, nodig ons uit voor een gesprek of lees deze blog met drie praktische handvatten.
Wachten op het ministerie hoeft niet en heeft geen zin. Om met de minister te spreken in een recente kamerbrief: “Ik zie het als de verantwoordelijkheid van bestuurders en schoolleiders om, wanneer met deze programma’s een kwaliteitssprong kan worden gemaakt, deze ook te benutten.” [8]
Kortom, er is volop reden om in beweging te komen. We weten wat nodig is. We zien dat het kan. Laten we in beweging komen. Voor de leerlingen op je eigen school. En om samen miljoenen kinderen de kansen te geven die zij verdienen.
Wil je over Onderwijskwaliteit met ons in gesprek?
Wat verstaan we onder onderwijskwaliteit?
Dit is de bijdrage die een school levert aan de ontwikkeling van een leerling op drie gebieden: kwalificatie, persoonsvorming en socialisatie. Daarbij kun je drie lagen onderscheiden: de basiskwaliteit (waar de inspectie op toetst), additionele eisen en verwachtingen (die door de politiek zijn gesteld) en de schooleigen ambitie.
Videomateriaal
De video gaat in op de leerKRACHT-aanpak
Meer informatie
Schoolverschillen in het primair onderwijs
Scholen verschillen in de leerresultaten die hun leerlingen behalen. Deze poster toont factoren die verschil maken (waar het gaat om het handelen van leraren en schoolleiders) en een suggestie voor een werkwijze om als team samen aan de slag te gaan om hoge(re) leerresultaten te realiseren. De poster kunt u downloaden om digitaal of op papier te gebruiken.
Lees meerSchoolverschillen in het voortgezet onderwijs
Scholen verschillen in de leerresultaten die hun leerlingen behalen. Deze poster toont factoren die verschil maken (waar het gaat om het handelen van leraren en schoolleiders) en een suggestie voor een werkwijze om als team samen aan de slag te gaan om hoge(re) leerresultaten te realiseren. De poster kunt u downloaden om digitaal of op papier te gebruiken.
Lees meerEen verstevigd fundament voor iedereen
Het rapport bevat de resultaten van een onderzoek naar de doelmatigheid en toereikendheid van het basisonderwijs en voortgezet onderwijs (funderend onderwijs).
Lees meerWil je over Onderwijskwaliteit met ons in gesprek?