Om te komen tot een oplossing, is het goed om eerst stil te staan bij de onderliggende oorzaken. Want anders loop je het risico dat je verkeerde oplossingen bedenkt. Ter vergelijking: je lekke band plakken terwijl je het glas voor je schuur niet opruimt, is een korte termijn oplossing waar je uiteindelijk niet blij van wordt. De meest gehoorde reden om het onderwijs te verlaten, of er überhaupt niet voor te kiezen of een school te kiezen waar het beter geregeld is: werkdruk. Als je vervolgens doorvraagt over werkdruk dan hoor je vaak de volgende zaken: 

• Je hebt onvoldoende regie over je werk, anderen bepalen wat je moet doen.
• Je voelt weinig steun van collega’s en leidinggevenden.
• Je staat er vaak alleen voor en het werk voelt nooit ‘af’.
• Je mist middelen of vaardigheden om je werk goed uit te voeren.

Het effect: geen aantrekkelijke school om te werken

Als je collega’s op school deze dingen ondervinden, dan loop je de kans dat ze naar een andere school vertrekken of het onderwijs verlaten. Of dat je zelf een ander carrièrepad kiest. Bovendien straalt dit uit. Studenten van de Pabo of lerarenopleidingen komen dan niet bij je werken en leraren die naar jouw stad of dorp toekomen gaan liever op een andere school werken. 

Gaten in de bezetting kun je op korte termijn met kunst & vliegwerk proberen te dichten. Je moet wel. Maar er is een structurele oplossing. Richt je op het aantrekkelijk maken van de werkplek. Hier kun je zelf iets aan doen en je bent niet afhankelijk van wat er op politiek niveau speelt. Voordat we daar op verder gaan, is het goed om na te gaan hoe die ervaren werkdruk ontstaan is. 

Creëer met elkaar een verbetercultuur

Door het lerarentekort hebben leraren steeds meer te kiezen. Waarom zou je als leraar willen werken op een school waar je niet samen de regie hebt of waar je minder steun voelt? Zeker als je ook kunt kiezen voor een school waar dat wel het geval is. Er zijn steeds meer scholen waar hechte lerarenteams samen de regie pakken. Op zo’n school zie je het volgende: 

• Leraren hebben het met elkaar over onderwijs tijdens korte, energieke overleggen.
• Het lerarenteam maakt keuzes in wat ze belangrijk vinden voor hun leerlingen en voeren dat samen uit. Keuzes maken betekent ook dat je bepaalde dingen niet doet, of nog niet doet.
• De leidinggevenden faciliteren het gesprek over onderwijs: ze geven inspiratie, kaders én ruimte aan het team.
• Leraren leren van elkaar door samen lessen voor te bereiden en elkaars lessen te bezoeken.
• Leerlingen geven hun leraren feedback.
• Leerlingen nemen eigenaarschap voor hun leren.

De vraag is ‘hoe creëer je zo’n cultuur als hier beschreven?’. Stichting leerkracht is in 2013 op scholen begonnen met een methodiek die hierbij helpt. Vanuit het motto ‘Elke Dag Samen een Beetje Beter’. De methodiek is gevoed door wat bedrijven en instellingen inzetten die een verbetercultuur hebben. 

En door wat er wereldwijd gebeurt op scholen die het op meerdere vlakken heel goed doen. Onze ambitie is om meer werkplezier te creëren voor leraren, meer leerplezier voor leerlingen en het onderwijs zichtbaar te verbeteren.

Wat is het effect van een verbetercultuur op motivatie?

Leraren op een school met een verbetercultuur nemen samen regie, steunen elkaar en zien dat hun schoolleider met hen werkt aan de lespraktijk. Bovendien merken leraren dat ze snel beter worden in hun vak. 

Dat laat het onderzoek van de Universiteit Utrecht op 231 scholen die meedoen aan het leerkracht-programma zien. De onderzoekers zien bijvoorbeeld dat leraren al binnen een jaar na de start met leerkracht aantoonbaar beter zijn geworden in lesgeven. Daarmee bereiken ze meer met hun leerlingen en dat motiveert. 

Deze drie effecten van de verbetercultuur (regie, steun, vaardigheid) zijn precies de drie factoren die de Amerikaanse onderzoekers Ryan en Deci vonden in hun onderzoek naar wat medewerkers motiveert. 

Hoe creëer je zo’n verbetercultuur op school?

Het goede nieuws is, het kan en snel. Hetzelfde onderzoek van de Universiteit Utrecht laat zien dat de scholen die begonnen met het leerkracht-programma al binnen één jaar een verbetercultuur creëerden. 

In dit artikel vind je praktische handvatten om hier zelf mee aan de slag te gaan. De kern is: start met een verbeterbord, kom direct in een verbeter-ritme en maak dan kleine stappen in samen werken aan het onderwijs. 

Wat kun jij doen?

Ga met je collega’s aan de slag om op je school zo’n cultuur van ‘Elke Dag Samen een Beetje Beter’ te creëren. Begin klein en bouw het uit. Zo wordt je school aantrekkelijker om te werken én voor jullie leerlingen om te leren. Hierover nadenken? Trek bij ons aan de bel.