Verwante onderwerpen
Wat is een verbetercultuur?
Een verbetercultuur maakt dat je elke dag bezig bent met kwaliteitsverbetering. En dat onder het motto: ‘elke dag samen een beetje beter’. Dit continu verbeteren komt voort uit de Lean-filosofie. Bij Lean is het uitgangspunt om zoveel mogelijk waarde voor de klant te realiseren en zoveel mogelijk verspilling te elimineren. Wanneer de eerste analyse en verbeteringen zijn doorgevoerd is het van belang continu te blijven verbeteren in kleine stapjes. De voornaamste taak van het management is om een cultuur te creëren waarbij continu verbeteren een vast aspect wordt van de bestaande bedrijfs-/werkprocessen.
Aan de slag met een verbetercultuur
Wat is er gebeurd? Je werd leraar vanwege je passie voor het onderwijs. Om leerlingen kennis bij te brengen en zich te laten ontwikkelen. Maar als je nu om je heen kijkt? Je ervaart grote werkdruk. Je komt nauwelijks toe aan het goed voorbereiden van je lessen. Er is veel dat moet. In de klas heb je de indruk dat jij harder werkt dan je leerlingen. In de lerarenkamer hoor je veel geklaag. Je hebt het idee dat je er vaak alleen voor staat. Je kijkt naar je schoolleider. Hij of zij is steeds nieuwe brandjes aan het blussen. Je ziet dat de waan van de dag overheerst.
Wat is er aan de hand?
Als je dit ervaart dan is de kans groot dat het onderwijs op jouw school veel beter kan en moet.
In een cultuur op school van rennen en werkdruk sneeuwt het onderwijs onder. Daar word je als leraar niet beter. Daar heb je minder plezier in je werk. En dat merken je leerlingen.
Er is een methode die dit aanpakt. Dat is een cultuur van ‘elke dag samen een beetje beter’. Simpel om te begrijpen, maar lastig om in de praktijk te realiseren. In zo’n cultuur leer je als leraar van en met je collega’s. En verbeter je samen met je schoolleider en de leerlingen het onderwijs. Niet af en toe, maar elke dag. Niet met een paar enthousiastelingen, maar met iedereen op school.
Zo’n verbetercultuur is niet nieuw. Als je gaat kijken naar landen en regio’s met nog veel beter onderwijs dan het onze – zoals Ontario, Massachusetts, Singapore en Estland – dan zie je scholen met zo’n cultuur [1]. En in bedrijven zoals Bol.com, ING of ASML en ziekenhuizen zoals het UMCU en LUMC werkt dit net zo. Daar heet deze manier van werken ‘Lean’ [2] of ‘Agile-Scrum’ [3]’. Het is een beproefde manier van werken.
Stel je dat eens voor: een school waar je met je team en de leerlingen elke dag samen aan het verbeteren van het onderwijs werkt. Wat doet dat met je werkplezier? Met de sfeer in de klas? Met het teamgevoel op school? En met de kwaliteit van jullie onderwijs?
Iedereen die in zo’n school werkt wil nooit meer anders. En gunt elk kind zo’n school.
Stel, jij en je collega’s in je team zijn enthousiast en willen aan de slag in een verbetercultuur. Hier drie stappen om tot een cultuur van ‘Elke dag samen een beetje beter’ te komen. Met illustraties uit bedrijven en ziekenhuizen:
- Start met het verbeterbord
- Maak kleine stappen
- Kom direct in een verbeter-ritme
FIGUUR 1: EEN VERBETERCULTUUR
Stap 1. Start met het Verbeterbord
Toen we met leerKRACHT startten was er veel dat leraren en schoolleiders meteen begrepen: gezamenlijk lesontwerp? Check! Elkaars lessen bezoeken? Check! Elkaar feedback geven? Check!
Maar de bordsessie? Daar had niemand van gehoord. In bedrijven die topkwaliteit leveren werkt iedereen
met die borden. Dat bord, dat is de ruggengraat van het samen verbeteren.
Maar wat is een bordsessie? Dat is een bijeenkomst waarbij een team, staand bij een verbeterbord, een check-in doet: zij delen hoe ze zich voelen, delen hun successen, ze evalueren de voortgang op hun doelen en lopen hun verbeteracties na.
Dat doen ze kort, maximaal 15 minuten. En al snel wordt de bordsessie meer dan alleen maar een bijeenkomst, het wordt het wekelijkse moment voor elkaar. Het team gaat zich meer een team voelen.
Wat kun jij doen?
#1 Verdiep je in het bord
Dat bord moet je zien of meemaken. Wij organiseren jaarlijks voor 1.000 leraren, schoolleiders en besturen bezoeken aan TomTom, Bol.com, Albert Heijn en nog veel meer bedrijven en ziekenhuizen.
Waar kun jij dit zien? Google op ‘scrum daily stand-up’, bezoek onze website, ga kijken op een leerKRACHT-school, of vraag een familielid of kennis die al zo werkt of je langs mag komen.
#2 Start met de bordsessie
Aarzel niet te lang, ga het gewoon doen met je team. Teken op een paar grote flappen een simpel bord met 4 kwadranten: check-in (met smileys en successen), leerlingdoelen, lerarenacties en de planning (afspraken lesbezoeken en wie samen naar de opzet van een les gaan kijken).
Ga aan de slag met je team: deel bij de smileys hoe je ervoor staat, vertel elkaar over successen met leerlingen in de afgelopen week, bedenk één leerling gerelateerd doel waar je mee aan de slag wilt als team en bedenk een paar acties die jullie kunnen nemen om dit doel in de komende weken te halen. Zo’n bordsessie doe je wekelijks.
FIGUUR 2: HET VERBETERBORD
#3 Ga aan de slag met lesontwerp en lesbezoeken
Stel, jullie hebben op het verbeterbord als doel gezet ‘de leerlingen ervaren een hogere betrokkenheid bij de lessen. Dit vraagt iets van de docenten: Wat kunnen jullie doen om de leerlingen te helpen die betrokkenheid te vergroten.
Hoe pak je dat aan? Ga in tweetallen een (deel van een) les ontwerpen waarmee je aan dat doel werkt. En spreek af dat één van jullie tweeën het besproken deel van die les komt bekijken en er feedback op geeft. Wat dan heel belangrijk is dat je bij het geven van feedback je niet op de leraar richt, maar naar het effect dat de les heeft op de leerlingen.
Als je dan 4 tot 8 weken zo werkt met de hele bouw, sectie of team, ervaringen uitwisselt en nieuwe acties bedenkt, dan ga je vast en zeker successen boeken.
Stap 2. Maak kleine stappen
Elke dag samen een beetje beter
Bij het inzetten van een verbetering is ongeduld en te grote ambities stellen een gevaar. De verleiding is om grote stappen te zetten: zoals overal iPad-onderwijs of iedereen gepersonaliseerd leren.
Maar hardlopers zijn doodlopers. Echte kwaliteit zit ‘m in veel kleine stappen. Hoge kwaliteit leveren is niet een kwestie van een ‘silver bullet’; een antwoord dat alle problemen oplost. Dat verbeteren-met-veel-kleine-stappen werkt in bedrijven, ziekenhuizen en scholen hetzelfde.
Wil je in een ziekenhuis de patiëntenzorg verbeteren? Dat los je niet op met een duur nieuw IT-systeem. In bedrijven heet deze manier van werken ‘lean’ of ‘agile-scrum’: in kleine stappen verbeteren, met het hele team.
Hoe doe je dit?
FIGUUR 3: DOELEN STELLEN
#1 Stel doelen die je in maximaal 4 tot 6 weken kunt halen
Je gebruikt het verbeterbord om doelen te stellen. Wat cruciaal is om deze doelen klein te houden. Dus niet ‘we gaan de studiehouding van onze leerlingen verbeteren’. Dat is een te groot doel. Daar ben je over twee jaar nog steeds mee bezig en dan is de energie om aan dit doel te werken hoogstwaarschijnlijk allang weggezakt.
Maak het klein. Beperk de groep leerlingen. Neem eerst één onderdeel van de studiehouding zoals bijvoorbeeld ‘Meer dan 90% van de leerlingen in Havo3 heeft de materialen voor de science-lessen bij zich’. Zo’n klein doel helpt om gericht met iets bezig te zijn en met op korte termijn resultaat. Dat geeft energie.
Meer informatie
Verwante onderwerpen
Lean
Scrum
Verbeterbord
Stem van de leerling
Leidinggeven aan verandering onderwijs
Videomateriaal
Deze video gaat in op de Route naar Resultaat en hoe je die gebruikt om het onderwijs te verbeteren en meer werk- en leerplezier te creëren.
Consultancy Nederland
Jonge adviseurs streven een continu verbetercultuur na in het onderwijs
Hoe kan een verbetercultuur leiden tot het verbeteren van rekenen en taal?
In deze video zie je hoe het team van KBS De Klinker met een verbetercultuur op hun school taal- en rekenprestaties van hun leerlingen verbetert.
