Wat is ‘opbrengstgericht werken’?
De Inspectie beoordeelt in hoeverre scholen opbrengstgericht werken op basis van vijf indicatoren uit het reguliere waarderingskader, die verwijzen naar elementen van opbrengst gericht werken:
- De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen.
- De leerkrachten volgen en analyseren de vorderingen van hun leerlingen systematisch.
- De school gaat de effecten van de zorg na.
- De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten.
- De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces
De leerKRACHT-methodiek als hulpmiddel bij opbrengstgericht werken
Onderwijs is bedoeld om kinderen verder te brengen in hun ontwikkeling. Op sociaal-emotioneel- én cognitief vlak. De opbrengsten op deze twee vlakken bereik je beter als je er systematisch en bewust aan werkt. De leerKRACHT-methodiek kan hierin ondersteunen. Het helpt bij het bepalen van (leer)doelen en acties en bij kortcyclisch werken aan verbeteringen. In deze blog reiken we vanuit onze methodiek drie hulpmiddelen aan die jou, het team en de leerlingen helpen bij opbrengstgericht werken.
Met het hele team en met de leerlingen
Als je opbrengstgericht wilt werken dan doe je dat niet alleen. Als je samen met je leerlingen en met je collega’s optrekt dan kun je meer bereiken. Doordat je als collega’s elkaar steunt, van elkaar leert en samen successen boekt. Als je je leerlingen betrekt dan denken ze met je mee en zijn ze gemotiveerder de doelen die jullie samen bepalen te realiseren.
De drie hulpmiddelen vanuit de leerKRACHT-methodiek gaan daarom zowel over hoe je met je collega’s als met je leerlingen opbrengstgericht kunt werken.
1. Verbeterbord lerarenteam
Wat is het en waar gebruik je het voor? Het verbeterbord is een simpel whiteboard met een vaste indeling die in de lerarenkamer hangt. Je gebruikt het voor een wekelijkse ‘bordsessie’ met een groep leraren van maximaal 10 personen (dus een groot schoolteam wordt opgesplitst in meerdere teams met ieder een eigen verbeterbord). Zo’n bordsessie duurt niet langer dan 15 minuten en vervangt op veel scholen de lange teamvergaderingen. Aansluitend is er nog een werksessie waarin het team samen werkt aan nog beter onderwijs.
FIGUUR 1: VISUAL VERBETERBORD
Waarom draagt het bij aan opbrengstgericht werken?
Leraren bij het verbeterbord bespreken na de Check-in en de Successen (onderdeel 1 en 2), de voortgang van leerlinggerichte Doelen (onderdeel 3) en bijbehorende Leraaracties (onderdeel 4). De doelen gaan over wat het team bij en voor de leerlingen wil bereiken. En de acties beschrijven wat zij daar als leraren voor moeten doen. Kortom, teams werken heel systematisch en bewust aan de ontwikkeling van leerlingen. En door de vaste ritmiek van de wekelijkse bordsessie, zie je wekelijks of gewenste opbrengsten al in zicht komen of dat er bijgestuurd moet worden.
Het realiseren van jullie doelen vergt dat je samen aan de slag gaat met jullie lespraktijk. Met het 5e en laatste onderdeel van de bordsessie – de planning – leg je dat vast. Je plant welke teamleden samen lessen gaan ontwikkelen en daarna die lessen bezoeken en daarna samen evalueren wat het effect was van de les op de leerlingen. Dit geheel aan instrumenten (verbeterbord, lesbezoek en gezamenlijk lesontwerp) versterkt elkaar en ze zijn daardoor een middel om opbrengstgericht werken handen en voeten te geven.
2. Bord in de Klas
Wat is het en waar gebruik je het voor?
Het bord in de klas lijkt op het verbeterbord voor leraren. Maar, zoals de naam al aangeeft, dit is een bord voor jou en je leerlingen. Bij het Bord in de Klas gaat het om het faciliteren van het gesprek met de leerlingen over dat wat er nog beter kan, dat om te zetten in concrete doelen en samen acties te bedenken om die doelen te realiseren. Die doelen en acties zet je daarna op een bord dat in de klas hangt.
FIGUUR 2: VISUAL BORD IN DE KLAS
Waarom draagt het bij aan opbrengstgericht werken?
Net als bij het verbeterbord voor de leraren, helpt het Bord in de Klas bij het systematisch verbeteren van gewenste opbrengsten. Ook maakt het heel inzichtelijk wat de voortgang is. Je geeft op deze manier leerlingen een hulpmiddel in handen waarmee ze zelf eigenaar worden van opbrengstgericht werken.
3. Retrospectives met het lerarenteam of in de klas
Wat is het en waar gebruik je het voor?
Een retrospective is een werkvorm waarmee je terugkijkt op een bepaalde periode. Met als doel om te leren van hoe jullie hebben samengewerkt aan een doel en te bedenken hoe jullie samenwerking de volgende periode net een beetje beter kan. Er zijn verschillende werkvormen die je ervoor kunt inzetten. Bijvoorbeeld een simpele flap met ‘wat werkt’, ‘wat werkt een beetje’ en ‘wat werkt niet. Je vraagt iedereen om in elk van deze drie categorieën één post-it met een idee op te hangen, bespreekt deze ideeën met de groep, clustert gelijkaardige ideeën, viert wat goed ging en selecteert één of twee dingen waar jullie de volgende periode mee aan de slag willen. Je kunt een retrospective met regelmaat inzetten, bijvoorbeeld aan het einde van elke periode.
Waarom draagt het bij aan opbrengstgericht werken?
Bij opbrengstgericht werken gaat het er om dat je bewust werkt het aan het verhogen van opbrengsten. Dat vraagt dus om regelmatig stilstaan om te bepalen wat werkt en wat niet werkt of wat minder werkt. Precies dat doe je bij een retrospective. Vanuit de input van de retrospective bepaal je verbeteracties, waardoor de volgende keer de opbrengsten weer een beetje beter zijn. Een retrospective past daarmee bij kortcyclisch verbeteren.
FIGUUR 3: VISUAL RETROSPECTIVE
Bovenstaande hulpmiddelen uit onze leerKRACHT-methodiek zijn niet zo moeilijk om te begrijpen, maar kunnen lastig zijn om structureel toe te passen. Dit komt omdat het moet (gaan) passen bij de cultuur op school. En een cultuurverandering is nu eenmaal niet zo makkelijk. Begin daarom klein (bijvoorbeeld in je eigen klas) en betrek vervolgens een aantal collega’s. Zo kun je stap voor stap draagvlak creëren voor deze manier van werken.
Aan de slag met opbrengstgericht werken?
Meer informatie
Videomateriaal
Deze video gaat in op de ritmiek van samenwerken bij teams.
