Hoe komen we sterker uit deze crisis? Met wat we nu leren kunnen we de achteruitgang van het Nederlands onderwijs écht aanpakken.
Op je eigen school, voor jullie leerlingen.
We zitten in het onderwijs midden in een crisis. Leraren, schoolleiders en bestuurders proberen daar met man en macht het hoofd aan te bieden. Voor hun leerlingen. Maar ondertussen verdwijnt uit zicht waar die leerlingen al jaren op wachten: het omdraaien van de sluipende achteruitgang van ons onderwijs en van de oplopende kansenongelijkheid. Het Nederlands onderwijs was goed en is dat niet meer. De Corona crisis dwingt scholen anders te gaan werken. Zou die manier van werken de oorzaken van de sluipende achteruitgang kunnen aanpakken? Alleen als je het slim doet.
Het is crisis, heb ik wat gemist?
Dat zit er dik in. De Inspectie publiceerde namelijk op 22 april de jaarlijkse ‘Staat van het Onderwijs’. Wat daarin staat is niet mals:
- In 2018 rapporteerden we over dalende trends in leerlingprestaties over de lange termijn. Deze trend zet door. Nederlandse leerlingen presteren op leesvaardigheid voor het eerst onder het EU gemiddelde.
- De groep leerlingen die moeite heeft met lezen groeit. De OESO beschouwt 24 procent van de Nederlandse 15-jarigen als dermate laaggeletterd dat zij niet voldoende kunnen meekomen in de maatschappij.
- Schoolverschillen in funderend onderwijs zijn onveranderd groot. In 2017 lieten we grote schoolverschillen zien tussen scholen met een vergelijkbare leerlingenpopulatie. Deze schoolverschillen zijn er nog steeds.
Is het dan alleen maar kommer en kwel?
Nee. De Inspectie laat zien dat er veel scholen zijn die wél in staat zijn goed onderwijs voor hun leerlingen te organiseren. Wat ziet de Inspectie de leraren, schoolleiders en bestuurders van deze scholen doen:
- Leraren: Goede resultaten van scholen hangen samen met goed zicht van leraren op ontwikkeling van leerlingen. De school verzamelt en analyseert systematisch informatie over kennis en vaardigheden van leerlingen.
- Schoolleiders van goed presterende scholen zorgen voor kwaliteitszorg (doelen stellen, meten, evalueren en verbeteren), een kwaliteitscultuur (gedeelde visie, professionele cultuur) en koppelen consequenties aan leraarprestaties.
- Besturen: Goed functionerende besturen stellen duidelijke doelen, houden daaraan vast, hebben hoge ambities, pakken door, vinden onderwijs belangrijk en vragen om input en feedback.
Kortom, op goede scholen is een professionele cultuur waarin lerarenteams samen het onderwijs verbeteren, ondersteund door hun schoolleiders en bestuurders.
Sorry hoor, we zitten nu midden in de Corona crisis.
Moeten we de leerling dan maar laten wachten? Nee, deze crisis biedt teveel handvatten om het structureel anders te gaan doen:
- Scholen moeten enorm wendbaar zijn. De berichten over sluiten, openen of toch maar niet volgen elkaar snel op. Niemand weet nog hoe het onderwijs er volgend schooljaar uit ziet. Dat vergt een team dat kort cyclisch en doelgericht werkt.
- Afstandsonderwijs en hybride lesvormen bieden kansen. Sterke leraren bereiken meer met digitale en hybride lestechnieken. Teams doen op dit moment in hoog tempo kennis op over wat online wel en niet werkt. Kennis die ze straks ook kunnen inzetten.
- Leerlingbetrokkenheid belangrijker dan ooit. Niemand die zo goed weet wat het effect is van een les als de leerling. Nu er zoveel wordt geëxperimenteerd met lesvormen is input vragen aan leerlingen cruciaal.
- Leraren hebben elkaar nodig. Werken in een crisissituatie kun je domweg niet alleen. Je hebt je collega’s nodig. Omdat het teveel werk is, voor een luisterend oor als het even lastig is en hun steun om nieuwe situaties aan te pakken.
Kortom, een school die de Corona crisis succesvol het hoofd biedt bestaat niet uit eenlingen die hun weg zoeken, maar uit een sterk samenwerkend team dat samen het onderwijs vernieuwt en verbetert. Laat dat nou net het recept zijn voor het tegengaan van de achteruitgang van ons onderwijs en de oplopende kansenongelijkheid.
Hoe doe je dat – lerarenteams versterken?
Het goede nieuws is dat het antwoord bekend is, bewezen is en op grote schaal wordt toegepast. We hebben samen met 896 Nederlandse scholen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en het mbo de leerKRACHT aanpak ontwikkeld. Die creëert:
- Een lerende cultuur binnen één jaar. De Universiteit Utrecht en onderzoeksbureau Oberon constateerden dat bij hun onderzoek op 214 deelnemende scholen. Zij kennen uit hun literatuur en onderzoekspraktijk geen ander programma dat dit doet.
- Een omgeving waarin leraren intensief samenwerken aan de lespraktijk. Van alle veranderingen die de onderzoekers zagen op onze scholen was dit de sterkste. Daarmee worden lessen aantoonbaar beter en kun je samenwerken aan de uitdagingen die Corona biedt.
- Een school waarin leraren hun leerlingen intensief betrekken. Door hen input te vragen op de doelen van lerarenteams en door hen feedback te vragen op het onderwijs. Ook hier zagen de onderzoekers binnen een jaar significante vooruitgang.
Kortom, wapen jezelf tegen de ‘bumpy ride’ die we zeker nog 1,5 jaar tegemoet kunnen zien. Door de samenwerking in je team te versterken. Dat hebben je als leraar of schoolleider nodig om dit vol te houden. En het zorgt ervoor dat je leerlingen niet alleen nu, maar ook straks het onderwijs krijgen dat we ze allemaal gunnen.
Meer weten over de inhoud van de leerKRACHT-aanpak?
