Collegiale consultatie

De term ‘collegiale consultatie’ is alom bekend in het onderwijs. Veel scholen geven er vorm aan door intervisiegroepjes in te richten. Toch bloedt dat vaak dood. En het resultaat van collegiale consultatie is lang niet altijd merkbaar voor de leerling. Hoe komt dat? En hoe kun je intervisie zo vorm aangeven dat het jou als leraar écht helpt en de leerlingen het terugzien in de les? In deze blog bespreken we wat er nodig is om het waardevol te maken voor de leerling, de leraar en de school.

De kern van collegiale consultatie is dat collega’s elkaars consulteren voor het vinden van oplossingen voor specifieke problemen. Dat is heel waardevol, want natuurlijk weet je samen meer dan jij alleen. Daarbij, het vergroot ook de kans dat jullie echt een sterker team worden. Daar hebben de leerlingen baat bij. Want als je samen nadenkt over oplossingen, dan ontstaat er ook een lijn in jullie aanpak. Daarbij, het is fijn om er niet alleen voor te staan en je collega’s om steun te kunnen vragen.

Vaak vindt collegiale consultatie plaats in de vorm van intervisie. Dat is een fijne, gestructureerde manier van in gesprek gaan met je collega’s en geeft je de mogelijkheid om jouw vraagstukken naar voren te brengen. Je helpt elkaar door vragen te stellen en uiteindelijk tips aan te reiken. Het is een goede manier om stappen te zetten richting een open cultuur waarin je ruimte krijgt om problemen op tafel te leggen. Maar als je echt samen het onderwijs steeds beter wilt maken, dan is er meer nodig dan een gespreksvorm zoals intervisie. Je loopt namelijk tegen drie beperkingen aan:

Frequentie waarmee jij geholpen wordt

Stel je hebt maandelijks intervisie met zo’n 8 collega’s. Dan zal jouw vraagstuk in een jaartijd misschien 1 à 2 keer aan de beurt komen. Dat zal wellicht niet voldoende zijn om jou in je persoonlijke ontwikkeling als leraar te ondersteunen.

De praktische vertaling naar jouw lespraktijk

Bij intervisie breng je in wat voor jou relevant is op dat moment. Dat kan gaan over de omgang met een specifieke leerling of een uitdaging met een bepaalde klas. Door intervisie krijg je door de vragen van collega’s hopelijk nieuwe inzichten. Dat vraagt vervolgens nog om een vertaalslag naar de klas of leerling toe waarvoor nog iets meer nodig is dan alleen intervisie.

Aansluiting bij schoolbrede onderwijsverbetering

Intervisie is krachtig vanwege het persoonlijke karakter van de vraagstukken. Daardoor is het wel de vraag of het ook voldoende is om bij te dragen aan de verwezenlijking van schoolbrede onderwijsverbeteringen.

Kortom, als je collegiale consultatie wilt inzetten om het onderwijs samen steeds beter te maken, dan is er meer nodig dan alleen intervisie. We reiken daarvoor graag drie stappen aan:

In een school- of jaarplan staan vaak genoeg thema’s waar de school mee aan de slag wil gaan. Kies daaruit een paar verbeterthema’s waarvan jullie weten dat je er als leraren invloed op hebt en die impactvol zijn voor leerlingen. Bepaal in welke periodes van het jaar jullie daarmee aan de slag gaan. Als je dit dan ook nog visueel maakt op een jaarlijn, dan heb je een mooi kader waarbinnen je aan collegiale consultatie kunt doen.

Wil je over collegiale consultatie met ons in gesprek?

Stel jullie hebben gekozen voor ‘formatief handelen’ als verbeterthema. In intervisievorm spreek je daar dan met een groepje collega’s over waarin steeds een ander een ‘casus’ of een probleem inbrengt.

Daarna is het leerzaam en leuk als je duo’s vormt in je intervisiegroepje en dat wat jullie allemaal geleerd hebben (niet alleen diegene die het onderwerp inbracht) in de praktijk gaan brengen. Dat doe je het meest effectief door samen een les te ontwerpen of te verbeteren met dat wat je geleerd hebt. Zo maak je nog beter gebruik van elkaars kennis en vaardigheden. Een handig hulpmiddel daarbij zijn onze bouwstenen voor ‘gezamenlijk lesontwerp’ die we in onderstaande video toelichten.

Een les samen voorbereid? Ga dan ook kijken hoe de les in de praktijk uitpakt. Jij geeft de les en de collega met wie jij het duo vormt, woont de les bij. Die kijkt daarbij niet zozeer naar jouw handelen, maar naar wat het effect is van de door jullie bedachte didactiek op het leren van de leerlingen. Na de les bespreken jullie dan samen je bevindingen en bedenk je een paar verbeterpunten voor een volgende keer. Handvatten voor zo’n nagesprek vind je in het de blog ‘collegiale visitatie’.

Bovenstaande stappen gaan echt werken als je een stevige ritmiek afspreekt. Bijvoorbeeld door elke twee weken met het intervisiegroepje samen te komen. En aansluitend in duo’s een les rond dat onderwerp te ontwerpen en die de week erna te geven (of te bezoeken). Daarvoor is het nodig dat je als leraar tijd krijgt of maakt. Zo’n uur per week om de intervisie uit te voeren, in duo’s lessen voor te bereiden, te bezoeken en na te bespreken.

Samengevat: intervisie is waardevol als middel om openheid in het team te bewerkstelligen en een prettig klimaat te creëren waarbinnen collega’s om hulp kunnen vragen. Om echte onderwijsverbeteringen te realiseren, is meer nodig. En dat komt kortgezegd neer op focus hebben op wat je wilt verbeteren, met elkaar nadenken hoe dat in de les vorm krijgt en vervolgens uitproberen, bij elkaar bekijken en nabespreken. Zo geef je heel concreet vorm aan ‘elke dag samen een beetje beter’ en is collegiale consultatie een waardevol onderdeel van je werk als leraar.

Aan de slag met collegiale consultatie?

Wil je over collegiale consultatie met ons in gesprek?