Bestuurder: hoe voorkom je dat je een onvoldoende beoordeling krijgt van de Inspectie?

De Onderwijsinspectie verlegt haar koers. Tot augustus vorig jaar keek zij op scholen naar ‘basiskwaliteit’. Nu starten Inspecteurs hun onderzoek met een gesprek met het bestuur. Daarbij is de vraag wat het beleid van het bestuur is op onderwijskwaliteit en kwaliteitsverbetering. Dit toetst de Inspectie vervolgens via ‘verificatieonderzoeken’ op scholen. Zonder een verbetercultuur in de hele organisatie loop je als bestuurder het risico dat het oordeel van de Inspectie negatief uitpakt.

Dat is niet nodig. Je kunt een aantal dingen doen die het onderwijs op je scholen verbetert én je robuust maakt voor het nieuwe toezichtskader. Deze blog gaat daarover en helpt je op 4 manieren:

• Je weet wat er voor schoolbesturen verandert door het nieuwe inspectiekader
• Je kent de feiten over waarom 1 op de 3 besturen een onvoldoende riskeert
• Je begrijpt hoe een verbetercultuur helpt om het onderwijs te verbeteren
• Je hebt handvatten om je voor te bereiden op het nieuwe toezichtskader

Wat gaat de Inspectie anders doen?

Het afgelopen jaar heeft de Inspectie een pilot uitgevoerd met het nieuwe toezichtskader. In dit kader staat een aantal zaken die nieuw zijn. Hier drie quotes van de Inspectie over de meest opvallende aanpassingen die zij doorvoeren:

Stimuleren tot beter: ‘We willen actief bijdragen aan een verbetercultuur binnen besturen en scholen’
Verbeteren van kwaliteit: ‘Is er voldoende zicht op de onderwijskwaliteit en wordt er gestuurd op verbetering van de onderwijskwaliteit?’
Cultuur: ‘Is er een professionele kwaliteitscultuur en functioneert het bestuur transparant en integer?’

Naast deze drie inhoudelijke punten verandert ook met wie de Inspectie in gesprek gaat: de Inspectie gaat naast haar bezoeken aan scholen in gesprek met hun besturen.

In een interview zegt Arnold Jonk, hoofdinspecteur van de Onderwijsinspectie: ‘Schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs. Op die verantwoordelijkheid gaan we scholen en onderwijsinstellingen nóg meer aanspreken’.

Dit wetend, kun jij als bestuurder met een gerust gemoed uitkijken naar het eerste Inspectiebezoek ‘nieuwe stijl’.

Veel scholen en besturen zijn er nog niet klaar voor

In haar interview in Trouw van 24 mei 2017 kondigde Inspecteur-Generaal Monique Vogelzang al aan meer zwakke scholen te verwachten. Dit deed zij op basis van de uitkomst van pilots met het nieuwe onderzoekskader.

Naast scholen werden in deze pilots ook besturen beoordeeld: op hun rol in het verbeteren van onderwijskwaliteit. Wat daarbij opvalt is dat 28% van de deelnemende besturen op het nieuwe onderdeel kwaliteitszorg en ambitie één of meer onvoldoende oordelen kreeg (zie figuur hieronder).

Kortom, bijna 1 op de 3 besturen krijgt een ‘onvoldoende’. Dat is schrikbarend. Wat doe je daaraan?

Een verbetercultuur helpt

Een verbetercultuur helpt. Waarom? Omdat de Inspectie ernaar zoekt op je scholen. Omdat zo’n cultuur de kwaliteit van onderwijs verbetert. Omdat het je robuust maakt voor het nieuwe onderzoekskader.

Wat is een verbetercultuur en hoe herken je die?

Herkennen is vrij simpel: zie je leraren van elkaar leren? Zie je hen samen met hun leerlingen het onderwijs verbeteren? Niet af en toe, maar elke dag. Niet met een paar enthousiastelingen, maar met iedereen. Niet omdat het moet van het bestuur of de schoolleider, maar omdat ze het zélf willen.

Zo’n cultuur van ‘elke dag samen een beetje beter’, dat is een verbetercultuur.

Die is trouwens helemaal niet uniek of nieuw. Er zijn enorm veel bedrijven en instellingen waar zo’n cultuur heel normaal is. Bij Albert Heijn heet het ‘Iedere Dag Beter’, in ziekenhuizen zie je steeds vaker ‘LEAN’ opduiken, bij Bol.com, TomTom, ING en andere bedrijven met veel IT heet het ‘Agile-Scrum’.

Wat is het effect van zo’n verbetercultuur in scholen?

Als iedereen op school elke dag samenwerkt om kleine verbeteringen te bedenken en uit te voeren, dan krijg je vanzelf heel goed onderwijs. Bovendien, zo samenwerken geeft leraren meer werkplezier en leerlingen voelen zich betrokken.

De Inspectie heeft dit niet zelf bedacht. Als je wereldwijd gaat kijken in schoolsystemen met nog beter onderwijs dan wij in Nederland genieten – zoals Finland, Estland, Ontario, Massachusetts, Singapore en Shanghai – dan zie je overal hechte lerarenteams die samen leren en verbeteren.

Zo’n verbetercultuur is dus goed voor het onderwijs, maar hoe helpt het jou bij het komende Inspectiebezoek?

Geen theoretische plannen in jouw bureaula, maar uitvoering tot in de klas

Je ziet het vaak in bedrijven: een directie die mooie plannen heeft die in hun bureaula liggen te verstoffen. Maar als je op de werkvloer gaat kijken en je vraagt medewerkers wat die plannen zijn of je kijkt wat ze doen, dan herken je van de plannen weinig terug. Waarom zou het in scholen anders zijn?

Dat weet de Inspectie ook. Daarom gaan ze ná het gesprek met jou als bestuurder op ‘verificatiebezoek’ in je scholen. Kijken of leraren en leerlingen jouw verhaal in de praktijk brengen. Heb jij de Inspectie geïnspireerd verteld over het belang van Bildung of gepersonaliseerd leren? Dan gaat de Inspectie kijken hoe dat op jouw scholen vorm krijgt.

Waarom helpt een verbetercultuur daarbij?

In zo’n cultuur zie je iedereen met ‘verbeterborden’ werken. Op die borden staan doelen, de evaluatie van deze doelen en verbeteracties. Die borden vind je dan terug van de directie via teamleiders tot op de werkvloer. Iedereen werkt aan dezelfde doelen. Dat kan ook in een scholenorganisatie: met verbeterborden bij het bestuur, de schoolleiding, de lerarenteams tot in de klas.

Als je dat ziet, dan weet je dat jullie onderwijsbeleid niet in een bureaula stof ligt te vangen. En de Inspectie ziet dat ook.

Wat kun jij doen?

Wil je hier meer over weten? Wil je zelf met zo’n verbetercultuur aan de slag? Lees dan deze blog met 7 concrete stappen die jij kunt zetten. Of kom kijken samen met een paar van je schoolleiders op een leerKRACHT-school. Tientallen van onze scholen zetten de komende maanden hun deuren open en delen graag hun ervaringen met collega’s uit het onderwijs. Inschrijven kan hier.