Beter onderwijs, betrokken leerlingen en meer werkplezier? Dat kan, in 8 stappen

Wat is er gebeurd? Je werd leraar vanwege je passie voor onderwijs. Om leerlingen kennis bij te brengen en zich te laten ontwikkelen. Maar als je nu om je heen kijkt?

Je ervaart enorme werkdruk. Je komt nauwelijks toe aan het goed voorbereiden van je lessen. Er is veel dat moet. In de klas heb je de indruk dat jij harder werkt dan je leerlingen. In de lerarenkamer gaat het gesprek niet over onderwijs, maar klagen je collega’s over het gedrag van leerlingen. Je hebt het idee dat je er vaak alleen voor staat. Je kijkt naar je schoolleider. Je ziet dat de waan van de dag overheerst. Hij of zij is steeds nieuwe brandjes aan het blussen.

Wat is er aan de hand?

De pijnlijke waarheid: als je dit ervaart dan is de kans groot dat het onderwijs op jouw school veel beter kan en moet

In een cultuur op school van rennen en werkdruk sneeuwt het onderwijs onder. Daar word je als leraar niet beter. Daar heb je minder plezier in je werk. En dat merken je leerlingen.

Er is een aanpak die dit oplost. Dat is een cultuur van ‘elke dag samen een beetje beter’. Simpel om te begrijpen, maar lastig te realiseren in de praktijk.

In zo’n cultuur leer je als leraar van en met je collega’s. En verbeter je samen met je schoolleider en de leerlingen het onderwijs. Niet af en toe, maar elke dag. Niet met een paar enthousiastelingen, maar met iedereen op school. En niet omdat het moet, maar omdat je dit zelf wilt.

Zo’n cultuur is niet nieuw. Als je gaat kijken naar landen en regio’s met nog veel beter onderwijs dan het onze – zoals Ontario, Massachusetts, Singapore en Estland – dan zie je scholen met zo’n cultuur. En in bedrijven en ziekenhuizen werkt dit net zo, daar heet deze manier van werken ‘Lean’ of ‘Agile-Scrum’. Het is een beproefde manier van werken.

Stel je dat eens voor: een school waar je met je team en de leerlingen elke dag samen het onderwijs verbetert. Wat doet dat met je werkplezier? Met de sfeer in de klas? Met het teamgevoel op school? En met de kwaliteit van jullie onderwijs?

Iedereen die in zo’n school werkt wil nooit meer anders. En gunt elk kind zo’n school.

Maar hoe creëer je zo’n cultuur op jouw school? Daar gaat deze blog over. In deze blog deel ik met jou de ervaring van zo’n 750 leerKRACHT-scholen die hiermee aan de slag zijn. Op een praktische manier, in 8 stappen die je zelf op jouw school kunt zetten.

Klaar? Laten we starten.

Stap 1. Ga ‘doenken’

Dit ken je vast wel: in elke organisatie zijn er enthousiastelingen, mensen die je wel meekrijgt en tegenstribbelaars. Een verbetercultuur draag je niet met een paar enthousiastelingen, daar heb je iedereen voor nodig. Dan maar uitstellen tot iedereen mee wil doen? Dan kun je wachten tot sint-juttemus.

De oplossing is ‘doenken’.
Wat is dat? Eerst doen en dan pas denken. Als je te lang nadenkt is dat de dood in de pot. Je moet aan de slag, successen boeken, collega’s meekrijgen en dan pas nadenken. Doenken dus.

Hoe kun jij dit doen:

#1 Ga kijken waar ze al zo werken

Iedereen die met ‘elke dag dag samen een beetje beter’ begint heeft dat ergens gezien of gehoord. Ik kwam laatst op een school waar een leraar met verbeterborden begon door haar man, die bij TomTom ermee werkt.

Jij kan dat ook.

Dat kan door te googlen of op Youtube te kijken onder ‘lean’, ‘agile-scrum’ of (in het onderwijs) leerKRACHT. En het zou helemaal mooi zijn als je zou gaan kijken, dat overtuigt pas echt! Als je in een ziekenhuis ziet hoe ze met ‘lean’ kwaliteit verhogen en als professionals samenwerken dan wil jij dat ook.

Of kom kijken bij een van de honderden scholen die met leerKRACHT werken. Kijk op het kaartje op onze site, zoek een school bij jou in de buurt op, ze ontvangen je graag.

#2 Bouw een coalitie

Zorg dat je een coalitie bouwt van collega’s die willen. Die de verhalen van leerlingen en leraren van scholen die al zo werken gaan horen en zien. En bedenk met hen hoe jullie op je school draagvlak creëren om hiermee te starten.

#3 Trap af

Haal het hele team bij elkaar en trap af. Vertel samen met je collega’s wat jullie meemaakten op het bezoek. Vraag daarna iedereen na te denken ‘wat zou er bij ons mogelijk worden als wij zo’n cultuur zouden hebben?’ Voor de leerlingen, voor de leraren, voor het team? En vraag dan ‘wie wil er mee aan de slag?’.

Stap 2. Start met het verbeterbord

Toen we met leerKRACHT startten was er veel dat leraren en schoolleiders meteen begrepen: gezamenlijk lesontwerp? Check! Elkaars lessen bezoeken? Check! Elkaar feedback geven? Check!

Maar de bordsessie? Daar had niemand van gehoord. Dat is gek. In bedrijven die topkwaliteit leveren werkt iedereen met die borden. Dat bord, dat is de ruggengraat van het samen verbeteren.

Maar wat is een bordsessie? Dat is een bijeenkomst waarbij een team, staand bij een verbeterbord, een check-in doet: zij delen hoe ze zich voelen, hun successen, ze evalueren voortgang op hun doelen, en lopen hun verbeteracties na.

Dat doen ze kort, maximaal 15 minuten. Het is zo gepiept. En al snel wordt de bordsessie meer dan een bijeenkomst, het wordt het gezamenlijke momentje van die week. Het team zorgt voor elkaar.

Wat kun jij doen?

#1 Verdiep je in het bord

Dat bord moet je zien of meemaken. Wij hebben in ons eerste jaar al onze scholen meegenomen naar een bedrijf . Om te kijken op de werkvloer. Nu organiseren we jaarlijks voor 1.000 leraren, schoolleiders en besturen bezoeken aan TomTom, Bol.com, Albert Heijn en nog veel meer bedrijven en ziekenhuizen.

Waar kun jij dit zien? Google op ‘scrum daily stand-up’, bezoek onze website, ga kijken op een leerKRACHT-school, of vraag een familielid of kennis die al zo werkt of je langs mag komen.

#2 Start met de bordsessie

Aarzel niet te lang, ga het gewoon doen. Teken op een paar grote flappen een simpel bord met 4 kwadranten: check-in (met smileys en successen), leerlingdoelen, lerarenacties en planning.

Ga aan de slag met je team: deel bij de smileys hoe je ervoor staat ( :) :(  ), vertel elkaar over successen met leerlingen in de afgelopen week, bedenk een of twee leerlinggerelateerde doelen waar je mee aan de slag wilt als team en verzin een paar acties die jullie kunnen nemen om die doelen te halen.

That’s it. En dan elke week herhalen.

#3 Ga aan de slag met lesontwerp en lesbezoeken

Stel, jullie hebben op het verbeterbord als doel gesteld ?de betrokkenheid van leerlingen in lessen verhogen?. Als jullie leerlingen minder betrokken zijn, kijk dan vooral in de spiegel en verwijt het de leerlingen niet. Die betrokkenheid veranderen, dat vergt dat jullie anders les gaan geven.

Maar hoe? Ga in tweetallen een les ontwerpen waarmee je aan dat doel werkt. En spreek af dat één van jullie tweeën die les observeert en de ander feedback geeft. Wat dan heel belangrijk is dat je bij het lesbezoek niet naar de leraar kijkt, maar naar het effect op de leerlingen.

Als je dan 4 tot 8 weken zo werkt met de hele bouw, sectie of team, ervaringen uitwisselt en nieuwe acties bedenkt dan ga je vast en zeker successen boeken!

Stap 3. Kom direct in een verbeter-ritme

Deze week is het druk, oudergesprekken, examens, feest, te veel om op te noemen er is altijd wel wat. Prima redenen om het samen verbeteren even uit te stellen. Maar ja, je weet wat er van uitstel komt. Het is net als lijnen of sporten: ‘vandaag even niet’ is vaak het begin van het einde.

Ik zie op scholen die echt goed worden dat het ritme erin zit. Weer of geen weer. Druk of niet druk. Of de schoolleider er is of niet. De bordsessie gaat altijd door. De leerlingen worden om hun mening gevraagd. De leraren vinden een kans om bij elkaar lessen te bezoeken.

En laat me een uitstapje maken naar bedrijven. Ik neem je mee naar Omron, dat is een bedrijfje in Den Bosch dat sensoren maakt, bijvoorbeeld voor in achtbanen van de Efteling. Voel je ‘m? Ja, die moeten werken. Zij mogen 6 fouten maken per 1 miljoen geproduceerde sensoren. En die 6 moeten ze vangen voordat ze de fabriek uitgaan.

Denk je dat deze mensen druk door de fabriek rennen? Dat ze geen tijd hebben om te verbeteren? Dat ze hun bordsessies overslaan? Nee, zij denken ‘alleen prutsers hebben het druk!’. Ze moeten tijd nemen om te verbeteren, anders gaan ze kapot.

En jullie? Jullie werken niet met sensoren maar met leerlingen. Zijn zij minder belangrijk? Kunnen jullie het je permitteren om druk rond te rennen? Geen tijd te nemen voor verbeteren? Beantwoord deze vraag zelf maar. Ik ga verder.

Hoe kom je in een verbeter-ritme?

#1 Maak het niet te groot

Een bordsessie, die duurt maar 15 minuten. En ik zie op onze scholen dat die ene bijeenkomst al die andere urenlange, saaie teamvergaderingen overbodig maakt. Een les bezoeken bij een collega? Je hoeft echt geen uur te gaan kijken. Vaak is 10 tot 15 minuten al voldoende om te zien wat je wilt. Kortom, houd het kort.

#2 Maak tijd vrij in het rooster

Ik zie veel scholen die een vast moment kiezen in hun rooster. Het hele team is dan samen aan het verbeteren. Punt. Dat kan ‘s middags, maar ik zie bijvoorbeeld ook middelbare scholen die zeggen: ‘geen lessen op donderdag van 8:30-10:00 uur’. Ouders begrijpen dat best, pubers vinden het niet erg. En vastigheid heb je nodig.

#3 Houd elkaar scherp

Te vaak maak ik mee dat bordsessies niet op tijd beginnen, dat een lesbezoek deze week niet door kon gaan. Daar zijn altijd goede redenen voor, maar als je dat niet stopt dan glij je af. Plan daarom alle lesontwerp en lesbezoeken in op het bord en kijk elke week of het gelukt is. Zo niet, dan kun je je collega?s een simpele vraag stellen: ‘hoe kunnen we je helpen zodat het de volgende keer wel lukt?’

Stap 4. Maak kleine stapjes: elke dag samen een beetje beter

Je moeder heeft het je waarschijnlijk al een keer verteld ‘wie het kleine niet eert is het grote niet weerd’. Met verbeteren is het net zo, het gevaar is ongeduld en grootse ambities. De verleiding is om grote stappen te zetten: zoals overal iPad-onderwijs of iedereen gepersonaliseerd leren.

Maar hardlopers zijn doodlopers. Echte kwaliteit zit in veel kleine stapjes. Hoge kwaliteit leveren is niet een kwestie van een ‘silver bullet’; een antwoord dat alle problemen oplost. Dat verbeteren-met-veel-kleine-stapjes werkt in bedrijven, ziekenhuizen en scholen hetzelfde.

Wil je in een ziekenhuis de patiëntenzorg verbeteren? Dat los je niet op met een duur nieuw IT-systeem. In bedrijven heet deze manier van werken ‘lean’ of ‘agile-scrum’: in kleine stappen verbeteren, met het hele team.

Hoe doe je dit?

#1 Stel doelen die je in maximaal 4 tot 6 weken kunt halen

Je gebruikt het verbeterbord om doelen te stellen. Wat cruciaal is om deze doelen klein te houden. Dus niet ‘we gaan de studiehouding van onze leerlingen verbeteren’. Succes ermee, daar ben je over twee jaar nog steeds mee bezig.

Maak het klein. Beperk de groep leerlingen. Neem eerst één onderdeel van de studiehouding, zoals bijvoorbeeld ‘Meer dan 90% van de leerlingen in Havo3 heeft de materialen voor de science-lessen bij zich’.

#2 Voer kaizens uit

Wat is dat nou weer? Een kaizen? Dat is een simpel proces om kleine verbeteringen te realiseren. Wat doen mensen vaak fout? Ze springen van een probleem meteen naar de oplossing. Die dan niet blijkt te werken. Waarom niet? Omdat ze de grondoorzaken van het probleem niet aanpakken.

Daarom vraag je in een kaizen vijf keer ‘waarom?’ Kijk maar eens naar deze hilarische video over het opruimen van vogelpoep.

#3 Vier successen

Wat doe je als je een doel gehaald hebt. Een nieuw doel stellen natuurlijk, waar je dan weer mee aan de slag kunt. Maar als je dat doet sla je een cruciale stap over: succes vieren. Niets werkt zo motiverend als samen even stilstaan bij wat jullie al bereikt hebben.

Schrijf het succes op jullie verbeterbord en eet er een puntje taart bij op. En, vergeet niet af en toe op je oude successen terug te komen. Werkt het nog steeds? Soms is het nodig zo?n oud doel weer op je bord terug te zetten, om te zorgen dat het echt onderdeel van jullie systeem wordt.

Stap 5. Bedenk hoe jullie het zelf willen hebben

Het is jullie school. Het zijn jullie leerlingen. Jullie zijn allemaal verschillend.

Nooit werd dit mij duidelijker dan de dag toen ik eerst de Berg en Boschschool in Bilthoven en toen de Globetrotter in Rotterdam bezocht. Van een middelbare school voor autistische kinderen naar een basisschool in een achterstandswijk in hartje Rotterdam. Die scholen hebben totaal andere leerlingen, andere doelen, andere didactiek. Er is maar één groep die kan bepalen wat voor die school werkt: het team.

Kortom, wat jullie willen bereiken en hoe je dat doet, dat moet je zelf vormgeven.

Hoe doe je dit?

#1 Ervaar het

Als we met leerKRACHT op een school starten dan zeggen we ‘ga dit nou maar gewoon doen’. De bordsessie, gezamenlijk lesontwerp, lessen bezoeken, etc. Gewoon doen. Als je niet begint kun je ook niet ervaren wat wel bij jullie past, en wat niet. Pas dan kun je denken ‘nee, dit werkt niet voor ons’. Dat kun je niet zien vanaf papier, dat moet je ervaren.

#2 Speel om het ‘echie’

Wat cruciaal is dat je niet aan ‘Spielerei’ werkt. Vanaf het begin ga je aan de slag met zaken die voor jullie leerlingen het verschil kunnen maken. Speel om het ‘echie’. Als je zit met het gedrag van Havo4C, dan ga je daarmee aan de slag. Niet tevreden met de leerlingenresultaten voor een vak, dan is dat jullie ding.

#3 Kijk terug: gebruik de ‘retrospective’

Nadat je een tijdje samen aan de slag bent geweest – zeg 5 tot 6 weken – dan is het tijd om terug te kijken. Een aantal van onze scholen jatten een idee uit bedrijven die ze bezochten: de ‘retrospective’.

Dat is een korte bijeenkomst waarop je nadenkt over 5 vragen:
1) waarmee gaan we door
2) waar stoppen we mee
3) wat gaan we anders doen
4) waar beginnen we mee
5) wat gaan we minder doen.
Iedereen vult 1 of 2 post-its met ideeën in, plakt die op en je hebt meteen een goed gesprek over wat er beter kan.

 

Stap 6. Verander je schoolleider, begin bij jezelf

Je bent leraar, maar zonder je schoolleider gaat dit je niet lukken. Sterker nog, je hebt niet alleen de steun van je schoolleider nodig, je moet je schoolleider zien te veranderen. Ja, echt!

Doet die schoolleider het dan fout? Vast niet. Alleen, als je werkt met ‘elke dag samen een beter’ verandert iedereen, dus ook de schoolleider.

Wat verandert er voor mensen die leidinggeven aan een team dat ‘elke dag samen een beetje beter werkt?’ Nou, bijvoorbeeld hoe ze hun tijd besteden. Minder vergaderen en mailen, meer kijken in de klas, feedback vragen aan leerlingen en werken met lerarenteams.

Hoe krijg je je schoolleider hierin mee? Schoolleiders worden blij van leraren die samen initiatieven nemen, die niet allerlei problemen op hun bureaus dumpen, die eigenaarschap naar zich toe trekken. Neem daarom je schoolleider mee naar scholen of bedrijven die al zo werken, maak de schoolleider onderdeel van jullie coalitie.

Als de schoolleider ziet dat jullie, als een groepje leraren, het voortouw nemen dan gaat hij of zij meedoen, dat weet ik zeker.

En daarna? Wat vraag je dan aan je schoolleider?

#1 Help tijd vrij te maken

Samen verbeteren kost tijd. Zeker in het begin. In elke bedrijf dat kwaliteit serieus neemt zie je dat er tijd wordt vrijgemaakt voor verbeteren. Voor de bordsessie, voor kaizens, voor interne coaches.

Wat is er in een school nodig: 2 uur per week voor alle leraren. Voor de bordsessie (15 minuten), voor gezamenlijk lesontwerp, voor het bezoeken van elkaars lessen en geven van feedback en voor teamsessies waarin jullie samen werken aan de verbeteracties op het verbeterbord.

Waar vinden jullie die tijd? Toen ik met leerKRACHT startte dacht ik dat ik scholen moest helpen met het vinden van tijd. Dat bleek niet nodig. Scholen kozen allemaal hun eigen pad.

Veel zetten het mes in vergaderen. Basisscholen mikten het hele feesten & partijen-vergadercircus het raam uit (dat doen we wel in de mail). Iedereen deed het op zijn eigen manier.

#2 Hup, de klas in

Je kunt naar rapporten staren tot je een ons weegt. Als je wilt weten hoe het beter kan, dan is er maar één plek waar het gebeurt: in de klas.

Toen ik in 2012 met leerKRACHT begon sloeg ik steil achterover toen ik hoorde dat de meeste schoolleiders maar één keer per jaar een lesbezoek doen bij een leraar. En dan ook nog in het kader van een beoordeling. Dat lijkt nergens op.

Hoe wel? Op een van onze eerste scholen was een conrector die er voor de kerst al 40 lesbezoeken op had zitten. Om te zien wat het effect is van verbeteren op de leerlingen en om leraren op hun verzoek te coachen. Dat zet zoden aan de dijk!

#3 Stel je kwetsbaar op

Wie ben je als schoolleider om van je leerlingen en leraren te verwachten dat zij leren, als je dat zelf niet doet?

Maar hoe doe je dat? Heel simpel: vraag je collega’s en je leerlingen om feedback. Dat kan één-op-één, na afloop van een teammeeting, in gesprek met groepjes leerlingen. Je wordt er beter van als schoolleider en je geeft direct het goede voorbeeld.

Stap 7. Klaar om de turbo erop te zetten? Ja? Betrek dan je leerlingen

Als leraren vorm je maar een kleine minderheid op school. Op elke leraar zijn er 20 tot 30 leerlingen. Als je echt de turbo erop wilt, als je echt geweldig onderwijs wilt, dan kun je niet zonder je leerlingen.

Wie ben ik omdat te zeggen? Ik heb het zelf niet bedacht. Sterker nog, toen ik leerKRACHT startte deed ik dat vóór leerlingen, maar ik had niet gerekend óp de leerlingen. Hoe stom kun je zijn.

Want wat zag ik op onze scholen gebeuren? Leraren merkten dat samenwerken hen beter maakte, hen meer werkplezier gaf, hun betrokkenheid vergrootte. En bedachten ‘h’, als dat voor ons werkt, waarom dan ook niet voor onze leerlingen?.

Ze begonnen hun leerlingen te betrekken bij het verbeteren van het onderwijs, eerst mondjesmaat, daarna met volle teugen.

Twee meisje uit groep 8 op een school in Zeeland waar leerlingen nu actief meewerken legden me het uit: ‘Als wij geweten hadden dat onderwijs een doel had, dan hadden we kunnen helpen’. Ik werd er triest en blij van tegelijk.

Hoe betrek je leerlingen in het verbeteren?

#1 Voer leerlingarena’s uit

Begin met écht te luisteren naar je leerlingen. Dat betekent dat je moet leren om je mond te houden. Dat vinden leraren moeilijk. Zij zeggen heel snel ‘Ja, maar ..’ als leerlingen vertellen over wat zij ervaren.

Hoe voorkom je dit? De leerlingarena. Hoe werkt die? Je bedenkt als lerarenteam een aantal vragen die je de leerlingen wilt stellen. Dan nodig je 6 tot 8 leerlingen uit (verspreid over de school) en je organiseert de arena. De leerlingen gaan in een binnenring zitten, met één van jullie die hen de vragen stelt.

Alle leraren van het team zitten eromheen in een grote buitenring. En jullie luisteren dan 20 tot 30 minuten naar jullie leerlingen. Met je mond dicht. Gewoon luisteren. Dit werkt zo enorm krachtig dat elke school die hieraan proeft ermee doorgaat. Kijk maar naar deze video.

#2 Vraag leerlingen mee te denken over de les

De leerlingarena is een prima manier om als team de input van leerlingen te vragen, maar hoe doe jij dit als leraar met je eigen klas? Daarvoor is een heel simpele werkvorm.

Stap één is met je klas nadenken over de vraag ‘wat maakt een les goed?’ Verzin een werkvorm waarbij je klas met 8 tot 10 punten komt. Die formuleer je positief (bijv. ‘kan goed orde houden’, ‘legt duidelijk uit’) en dan slaat je de klas stemmen: welke van deze punten zijn ‘tops’, welke zijn ‘tips’.

We hebben daar zelfs een app voor gemaakt (OnzeLes), maar het kan ook zonder.

Met het resultaat ga je aan de slag, bedank hen voor de tops en vraag suggesties voor de belangrijkste tips.

Een leraar die dit maandelijks met zijn klas doet vertelde mij dat zijn lessen beter werden en dat de betrokkenheid van zijn leerlingen omhoog ging.

Maar hij zei ook iets onverwachts: ‘Ze letten veel beter op!’ Waarom vroeg ik? ‘Omdat ze willen zien of ik wel doe wat we besproken hebben!’ Dat was een leuk extraatje.

#3 Introduceer het verbeterbord in de klas

De eerste twee tips gingen er nog vanuit dat jij als leraar de regie hebt, maar is dat wel nodig? Wat als je de leerlingen het heft in handen geeft?

Dat kan met het verbeterbord in de klas.

De grap is, dat hebben we als leerKRACHT niet zelf bedacht, dat deden leraren. Zij merkten dat het verbeterbord hen hielp en dachten: ‘waarom niet in de klas?’

Zij introduceerden eerst de ‘check-in’ met de smileys en de successen en al snel volgden doelen en acties. Die doelen bedenken de leerlingen zelf. Zowel doelen die te maken hebben met hoe zij met elkaar omgaan en leerdoelen die ze willen bereiken.

En wie leidt die sessie? De eerste paar keer de leraar, daarna de leerlingen zelf. Niet alleen oudere kinderen. Nee, tot zelfs groep 4 toe zie ik leerlingen de bordsessie leiden. En, dat moet ik bekennen, vaak zelfs beter dan hun eigen leraren.

Wat is daarvan het effect: meer saamhorigheid in de klas, meer betrokken leerlingen en betere resultaten. Kijk maar eens naar het verhaal van deze docent, Samira Saïd, die lesgeeft op het VMBO. Zij wil niet anders meer. De bordsessie is haar momentje met de klas.

Maar daarnaast is er een ander effect: een mentaliteit bij onze kinderen van ?als iets niet lekker loopt, dan hoef je niet te mokken of in stilte te lijden, dan kun je dat samen veranderen?. Dat ervaren zij week in week uit, jaar in jaar uit.

Wat voor volwassenen worden zij? Wat voor maatschappij gaan zij creëren?

Stap 8. Weg met de verspilling: lever kwaliteit

Leraren ervaren enorm veel werkdruk. Er is bijna geen ontwikkeld land waar leraren zoveel uren lesgeven als in Nederland. Alsof kwaliteit alleen in kwantiteit zit.

Ik kreeg als vader van 4 puberzonen eens een brief thuis: ‘we gaan alle lessen op school 5 minuten langer maken.’ Mijn eerst gedachte was ‘Aargh, wat een gemiste kans! Waarom niet alle lessen 5 minuten korter en die tijd besteden aan samen lessen beter maken..?’

Als je in bedrijven gaat kijken die LEAN toepassen dan zie je rust. Je ziet ook tijd om samen te verbeteren. Waar halen ze die tijd vandaan? Dat doen ze door hoge kwaliteit te leveren. Huh? Hoge kwaliteit kost toch tijd? Nee, hoge kwaliteit scheelt juist tijd. Want elke fout moet je herstellen. Die verspilling pakken ze in bedrijven aan.

Dat kun je op school ook. Hoe?

#1 Bedenk samen wat een goede les is

Verspilling herkennen gaat makkelijker als je weet hoe ‘goed’ eruitziet. Daarmee bedoel ik niet een ‘standaard’ les. Die bestaat niet; elke leraar en elke klas is anders en daar moet je rekening mee houden.

Maar je kunt wel met elkaar nadenken over een aantal principes. Principes waarvan lessen verbeteren. Zo zie ik teams die besluiten lessen te beginnen met het delen van het doel van de les met de leerlingen. Of die besluiten tijdens de les op twee of drie momenten te meten of ze het lesdoel aan het halen zijn, of niet.

Als je dit samen in je hoofd hebt dan kun je daarna makkelijker elkaar helpen om lessen te verbeteren.

#2 Pak verspilling van tijd in je lessen aan

In een les gaat veel tijd verloren. Bij het starten en stoppen van een les. Tijdens de les door het geven van te veel of te weinig instructie. Door te veel of te weinig oefenen. Door überhaupt niet betrokken zijn van leerlingen.

Dit kun je heel makkelijk meten als je een les bezoekt. Als ik zelf lessen bezoek kijk ik eens in de 5 minuten naar elke leerling afzonderlijk en turf ik in 3 categorieën: I) let op leraar, II) zelfwerkzaam, III) doet iets anders.

Wat je dan ziet is dat er leraren zijn waar 90% van de leerlingen opletten of zelf aan het werk zijn, maar ook leraren die de 30% niet halen. Waar het een zootje is en waar niet geleerd wordt.

Wat je hieraan kunt doen? Het is jullie vak. Bedenk het vooral zelf. Of liever nog, samen.

#3 Identificeer verspilling buiten je lessen

Leraren moeten zoveel. Vergaderen, administreren, nakijken, enzovoort. Als je dan vraagt ‘waarom?’, dan hoor je vaak ‘moet van de Inspectie’. Maar dat klopt niet, van de Inspectie hoeft veel minder dan je denkt. Veel van wat moet is zelfverzonnen: door leraren, door de schoolleider of door het bestuur.

Houd daarom eens een week in je agenda bij waar je al je tijd aan besteedt en categoriseer dat in drie categorieën: I) voegt waarde toe voor de leerling, II) voegt geen waarde toe, maar is noodzakelijk en III) verspilling van mijn tijd.

En ga dan samen aan de slag om die tijd in categorie II) en III) terug te dringen. Moet je met z’n allen naar die vergadering? Kan die vergadering niet korter? Waarom vervangen wie die suffe vergaderingen niet door een bordsessie van een kwartier?

Tenslotte?

Een cultuur van ‘elke dag samen een beetje beter’ is simpel te begrijpen, maar lastig te realiseren. Een paar jaar geleden zei iemand tegen me ‘Het is common sense, applied with discipline‘. Het is een beproefde manier van werken.

Waarom doen we het dan niet allemaal?

Zo werken vergt overtuiging, rolmodellen, tijd en vaardigheid. Ik nam echt geen ontslag om als voltijds vrijwilliger met leerKRACHT te beginnen als ik had gedacht ‘schrijf een blog, dan komt het goed’. Op deze manier werken vergt lef en doorzettingsvermogen. Maar het kan, er werken al honderden scholen op deze wijze.

Hoe krijg jij dit voor elkaar op jouw school?

Ga zelf aan de slag, of ga meedoen met leerKRACHT. Allebei prima! Als je zelf aan de slag wilt, op deze website staan enorm veel video’s en materialen die je kunnen helpen, bijvoorbeeld voor het betrekken van je leerlingen.

Als je met ons mee komt doen, dan help je niet alleen jezelf maar heel Nederland. Je trekt namelijk samen met andere scholen op die ook hiermee aan de slag zijn. Dat helpt: samen successen vieren, ervaringen delen en problemen bespreken.

Bovendien ontwikkelen we met al onze scholen onze aanpak. Daar hadden eerst tientallen, nu honderden en straks duizenden scholen enorm veel plezier van.

Kwaliteit Onderwijs verbeteren vergt overtuiging, rolmodellen, tijd en vaardigheid

Ben je hiervan overtuigd, ga dan aan de slag met de bovenstaande 8 stappen.