Wat is de stem van de leerling?
De stem van de leerling is één van de belangrijkste inspiratiebronnen voor verbeteringen van lessen, immers zij ervaren dagelijks wat het effect is van de lessen. Leerlingen kunnen op verschillende manieren om feedback en suggesties voor verbeteringen worden gevraagd. Van kleuters tot studenten. Leerlingen betrekken bij verbeteringen vergroot ook hun betrokkenheid.
Aan de slag met de stem van de leerling
Vraag jij wel eens aan je leerlingen wat er op school beter zou kunnen? Of wat jij in je les beter zou kunnen doen?
Betrek jij je leerlingen al bij het stellen van doelen? Geef je ze invloed over hoe zij die doelen gaan bereiken? Vraag je hen feedback en pas je je lessen daarop aan? Laat je hen samenwerken en van elkaar leren?
Hier drie tips om van je leerlingen feedback te vragen en hen meer te betrekken bij het verbeteren van het onderwijs:
- Vraag feedback op je eigen lessen
- Laat leerlingen meedenken over het onderwijs met de leerlingarena
- Ga met je leerlingen aan de slag met verbeterdoelen via een ‘bord in de klas’
1. Vraag feedback op je eigen lessen
Feedback vragen op je lessen kan op vele manieren. Van kort ophalen door middel van de smileys wat de leerlingen van je les vonden tot een diepere dialoog over wanneer is een les nou goed. Hieronder hebben we één werkvorm uitgewerkt.
Stap A. Tips voor een goede les?
Je kunt ze natuurlijk gewoon ‘tips’ en ‘tops’ vragen, maar dat is een gemiste kans om je leerlingen echt na te laten denken. Dat denken begint met de vraag ‘wat is een goede les’? Als je dat samen hebt vastgesteld, dan zal je veel gerichtere feedback krijgen.
Hoe doe je dat? Geef ze allemaal een ‘post-it’ en laat ze opschrijven wat in zo’n goede les de leraar én de leerlingen doen. Bundel die ideeën en je hebt zo een lijst van 8 tot 10 punten. Laat ze dan stemmen over welke daarvan al goed gaan (‘top’) en welke beter kunnen (‘tip’).
Ga daarna in gesprek met je klas. Begin met de ‘tops’ die de meeste stemmen kregen, laat zien dat je die waardeert. En ga dan de voornaamste ‘tips’ bespreken. Vraag vooral niet van wie die kwamen, dat creëert onveiligheid. Maar vraag door ‘wat zou daarmee bedoeld kunnen zijn’?
Stap B. Verbeteracties
Als je weet wat de belangrijkste tips zijn, dan is het tijd voor verbeteracties. Ook daar kun je je leerlingen bij betrekken. Een simpele werkvorm is de leerlingen te vragen om in tweetallen een paar concrete verbeteracties te bedenken bij de belangrijkste tips.
Daarna ga je daarover in gesprek met de klas. Als je goede suggesties hebt gekregen, dan is het tijd dat jij er een of twee uithaalt en toezegt daarmee aan de slag te gaan.
Stap C. Verbeteren en samen evalueren
Nu komt het belangrijkste in de ogen van je leerlingen: wat ga jij doen? Ze zullen extra op je gaan letten in de komende lessen. Zien ze dat je hun suggesties ter harte neemt? Dat stimuleert enorm: ‘er wordt echt naar ons geluisterd!’.
Wat moet je doen om te zorgen dat dit niet alleen tijdelijk werkt? Simpel: er mee doorgaan. Kijk na een week even kort met ze terug: ‘gaat het zo beter?’. En zorg ervoor dat als een ‘tip’ door jullie samen is omgebogen tot een ‘top’, je met de klas een volgende ‘tip’ uit hun lijstje haalt en aanpakt.
Stichting leerKRACHT heeft samen met LAKS en JOB (leerlingvakbonden in het VO en MBO) een web-applicatie ontwikkeld: OnzeLes. Die kun je gebruiken om de drie stappen die we hierboven beschrijven nog beter uit te voeren. De app stellen we kosteloos ter beschikking voor elke leraar in Nederland. Kijk op de site van OnzeLes en ga er mee aan de slag!
2. Laat leerlingen meedenken over het onderwijs met de leerlingarena
Een leerling-arena? Wat is dat en waar is zo’n arena voor? Het is een gespreksvorm om als lerarenteam de leerlingen te betrekken en feedback te vragen over onderwijsgerelateerde onderwerpen. Zo’n acht tot tien leerlingen zitten in een binnenkring met een gespreksleider (leraar). De rest van het lerarenteam zit erom heen en mag alleen luisteren. Leraren dragen van tevoren onderwerpen aan waarop ze de mening van leerlingen over willen horen. De antwoorden van de leerlingen gebruiken de leraren om tot verbeterideeën te komen.
Waarom zou je hier ‘in persoon’ bij moeten zijn, is het niet voldoende dat de gespreksleider het resultaat rondmailt? Nee, het zelf horen wat leerlingen ervaren motiveert enorm veel meer dan dit via via horen of terug lezen van papier.
Wil je zien hoe dat werkt, kijk dan naar onderstaande video.
Wat kun je morgen al doen in de les?
Je kan dit als lerarenteam doen, maar ook in je eigen les toepassen. Bedenk een aantal vragen die je graag aan je leerlingen wilt stellen over jouw lessen. Vraag een aantal leerlingen om in de binnenkring plaats te nemen. Zet de andere leerlingen daar omheen om te luisteren. Leg de vorm en de bedoeling uit. Vraag één leerling om op een flap de antwoorden op te schrijven of vraag een collega dit te doen. Voer in de binnenkring het gesprek met de vertegenwoordigers van de klas. Bedenk na afloop samen met de hele klas wat jullie met de antwoorden kunnen doen om de lessen nog beter te maken.
FIGUUR 1: DE LEERLINGARENA
3. Ga met met je leerlingen aan de slag met verbeterdoelen via een ‘bord in de klas’
Op leerKRACHT-scholen zijn veel docenten aan de slag om in de klas, met hun leerlingen, doelen te stellen en verbeteracties te bedenken. Dit doen zijn door middel van het ‘bord in de klas’. Dat is het leerKRACHT-verbeterbord dat ze als team gebruiken, maar dan vertaald naar de klas. Een bord waarmee ze met hun klas elke week een ‘bordsessie’ houden van 15 minuten. Tijdens die 15 minuten staan ze stil bij verbeterdoelen die ze samen geformuleerd hebben. Dat werkt overal: op basisscholen, middelbare scholen en Mbo’s.
Hoe doe je zo’n bordsessie? Op deze pagina staan video’s en instructiematerialen over hoe zo’n bord eruit ziet en hoe je dit kan introduceren in je klas.
Hoe kom je tot goede doelen met je klas?
Dan is er natuurlijk nog de vraag, waar ga je dan aan werken door middel van het bord? We zien in de praktijk twee type doelen: verbeteren van de onderlinge samenwerking en cognitieve doelen. Hoeveel vrijheid je de leerling hierin geeft bepaal jij zelf als leraar. Je kan bijvoorbeeld zelf het doel aanleveren en samen met leerlingen nadenken over de acties. Of je laat de leerlingen zelf nadenken over wat een goed doel is om de komende paar weken aan te werken.
In dit filmpje komen een aantal werkvormen aan bod hoe jij gezamenlijk met je klas kan komen tot een doel om aan te werken.
FIGUUR 3: HOE STEL JE DOELEN IN DE KLAS?
Tot slot, herhalen!
Ga vooral experimenteren en probeer je leerlingen te betrekken bij het verbeteren van je onderwijs. Leerlingen betrekken bij onderwijsverbetering doe je niet eenmalig. Als je echt wilt verbeteren dan breng je er een ritme in, bijvoorbeeld één keer per periode een leerlingarena (na de herfstvakantie, na de kerst, na de voorjaarsvakantie, enz.). Elke week een bordsessie, maandelijks feedback vragen etc. Zo wordt samen verbeteren normaal en gaan leerlingen met jullie meedenken en je helpen. De input en inbreng wordt dan ook steeds beter en inhoudelijker. Ze hebben immers zelf mee mogen denken en merken dat er iets mee wordt gedaan!
Aan de slag met stem van de leerling?
Meer informatie
