Gerelateerd artikel
Verbeteren van lessen met gezamenlijk lesontwerp
Bij gezamenlijk lesontwerp helpen collega’s elkaar bij het vormgeven van goede lessen. Gezamenlijk lesontwerp kan gekoppeld worden aan lesbezoek en aan doelen op het verbeterbord. Daarmee is het een krachtig instrument om continu te verbeteren, samen met collega’s en leerlingen.
Het verbeteren van lessen met gezamenlijk lesontwerp
Welke leerstof is binnen jouw vak of leerjaar elk jaar weer lastig voor leerlingen? Of merk je dat sommige lessen of klassen te veel energie kosten? De vraag is hoe je zo’n situatie kunt doorbreken. Want soms heb je van alles geprobeerd en kom je er niet uit. We vertellen je in dit blog hoe je het samen met collega’s en leerlingen kunt oppakken zodat de kans van slagen veel groter wordt.
Hoe werk je nu aan het verbeteren van je lessen?
Je hebt waarschijnlijk vaker nagedacht over wat je anders kan doen in de lessen waar je minder tevreden over bent. Wat veel gebeurt, is dat je dan in je eentje erover nadenkt en je vooral focust op de lesactiviteiten in de les. Je bedenkt dan bijvoorbeeld hoe deze lesactiviteiten afwisselender of actiever kunnen. Soms werkt dat prima. Dan blijkt bijvoorbeeld dat wanneer je leerlingen zelf grammaticaregels laat ontdekken, ze beter beklijven dan wanneer jij het uitlegt.
Maar wat doe je als geen van jouw ideeën werkt? Misschien heb je wel eens met collega’s gesproken over jouw ‘problemen’ en steun gevonden. Die steun is er vaak op scholen, maar dan vooral op collegiaal vlak in de zin van ‘het is ook een lastig onderwerp’ of ‘ik heb ook moeite met die klas’. Maar hoe vaak heb je echt samengewerkt met een collega om een oplossing te bedenken? Of heb je wel eens leerlingen laten meedenken?
FIGUUR 1: VISUAL OVER GEZAMENLIJK LESONTWERP
Waarom zou je samen met je collega’s en leerlingen verbeteren?
Op leerKRACHT-scholen proberen we een ‘elke dag samen een beetje beter’ cultuur te creëren zodat het de norm wordt om elkaars kennis en vaardigheden te benutten. Als je niet expliciet met elkaar afspreekt dat je op zo’n manier met elkaar wilt werken, dan is de drempel best hoog om bij een collega aan te kloppen. Zonde, want uit elk onderzoek blijkt dat samenwerken dé manier is om te verbeteren maar ook om meer werkplezier te krijgen. Wat gebeurt er als je gaat samenwerken met collega’s en leerlingen aan het verbeteren van lessen?
- Je denkt samen bewuster na over het effect van je les
- Je kijkt scherper naar het effect bij leerlingen
- Je hoort van de leerlingen wat het effect op hen is
Met deze ingrediënten hebben jullie houvast om stap voor stap te bepalen op welke manier jullie het onderwijs nog beter kunnen maken.
Hoe werkt samen verbeteren in de praktijk?
Als je met een collega gaat nadenken over het verbeteren van een (deel van je) les of een reeks lessen, dan kun je hiervoor de verbetercyclus van leerKRACHT gebruiken: eerst doelen bepalen, dan samen de les voorbereiden, die les bij de collega bezoeken en ten slotte de stem van de leerling laten horen. We zoomen op alle onderdelen van deze cyclus in:
Stap 1: bedenk met een collega wat jullie willen bereiken en hoe dat te doen in de les
Begin bij het begin. Namelijk bepalen wat het leerdoel(en) is van de les of lessenreeks. Je kunt je collega gebruiken om de leerdoelen scherp te stellen. Bepaal vervolgens hoe je checkt waar de leerlingen aan het begin van de les staan ten opzichte van het leerdoel. Als de leerdoelen helder zijn, dan kun je nadenken over de didactiek: welke activiteiten (uitleg, werkvormen) ga je aanbieden zodat leerlingen de leerdoelen kunnen behalen? Natuurlijk hou je hierbij in je achterhoofd datgene wat je al geprobeerd hebt. Bepaal bij elke activiteit hoe je tussentijds checkt of de leerdoelen behaald worden. Bedenk samen met je collega ook wat je gaat inzetten als blijkt dat de activiteit niet het gewenste effect heeft. Stel dat het doel van jouw plenaire uitleg is dat de leerlingen weten hoe je breuken gelijknamig moet maken en bij jouw checkvraag blijken ze het niet te kunnen…zet je dan toch de geplande volgende activiteit van de les in, leg je het nog een keer uit of….
Het is goed om over deze Als-dan situaties na te denken. Zo bouw je samen de les op aan de hand van de bouwstenen: Doel – Activiteit – Als-dan met bijbehorende checks om de voortgang te meten. Meer weten?
Stap 2: werkt het in de praktijk? Bezoek de les bij je collega
Je hebt samen met je collega nagedacht over de opbouw van de les en het effect wat je daarmee op het leren van de leerlingen wilt hebben. Nu kan jouw collega je van dienst zijn door mee te kijken hoe dat uitpakt in de praktijk van de les. Zo’n lesbezoek duurt meestal ongeveer 10 minuten. Hierbij is het goed om van tevoren af te spreken waar je collega specifiek naar gaat kijken. Daarbij ligt het voor de hand dat je collega zich focust op ‘het probleem’ dat jij bij deze klas of deze leerstof ervaarde. Hoe gerichter de observatievraag, des te beter kan je collega na afloop vertellen wat hij of zij heeft waargenomen. En leg de focus op dat ‘waarnemen’ niet op wat je doet als leraar, maar vooral op het effect van de les op de leerlingen (of zelfs bij specifieke leerlingen).
FIGUUR 2: HOE WERKEN DE BOUWSTENEN VAN GEZAMENLIJK LESONTWERP?
Bespreek daarna samen de observaties. Luister eerst naar wat je collega heeft gezien en gehoord en welk effect dat had op de leerlingen. Vertel daarna hoe jij het hebt waargenomen en ga vervolgens in dialoog om te bepalen wat er eventueel nog beter kan. Gebruik hierbij elkaars expertise en vergeet niet dat jullie samen willen verbeteren. Het gaat niet om oordelen of meningen. In de video krijg je uitleg over het feedbackmodel dat je kunt gebruiken tijdens de nabespreking.
Stap 3: vraag het de leerling
Je wilt iets bereiken bij de leerlingen. Dus wie kan je beter vertellen of dat gelukt is dan de leerlingen zelf? Met de Lesapp van stichting leerKRACHT kun je feedback ophalen bij alle leerlingen uit de klas. Een andere mogelijkheid is dat je samen met je collega nadenkt welke ‘groepen leerlingen’ je in de klas hebt (bijvoorbeeld qua houding of niveau ten opzichte van jouw vak) en dat je uit elke groep één leerling kiest om die meteen na de les een paar vragen te stellen. Bijvoorbeeld ‘Wat heb je geleerd?’ ‘Wat werkte voor jou in deze les?’ Je kunt met je collega afspreken wie met de leerlingen dit gesprekje aangaat en of je de leerlingen tegelijkertijd of apart wilt spreken.
En hoe dan verder…
Het is natuurlijk te simpel om te zeggen ‘verwerk de feedback van je collega en je leerlingen en weg is het probleem’. Maar misschien heb je wel een eerste houvast waar je in de volgende les weer op verder borduurt. Ons motto is ‘Elke dag samen een beetje beter’. Het hoeft niet direct perfect. Je kunt dezelfde cyclus rondom hetzelfde vraagstuk nogmaals herhalen. Dat kan met dezelfde collega of iemand anders. Zo word je beter en beter. En hopelijk krijg je er dan zo de smaak van te pakken dat je dit blijft doen. Je zult merken dat wanneer je dat doet, er veel meer afstemming tussen en over lessen en klassen gaat plaatsvinden. Je staat er als leraar niet meer alleen voor. En daar gaan jij en je leerlingen veel plezier en profijt van hebben.
