Kwaliteitsverbetering in het basisonderwijs. Hoe doe je dat?

Er is zoveel dat je wilt: een gevarieerd onderwijsaanbod, goede lessen, een veilig schoolklimaat, betrokken leerlingen en mooie resultaten. Je hebt geen vertrouwen dat een nieuwe methode of nog een cursus het verschil gaat maken. Je voelt bovendien al veel werkdruk. Maar je hebt vertrouwen in je collega’s, we moeten dit kunnen! Hoe? Het antwoord: mobiliseer de kracht van iedereen op school: het hele lerarenteam én alle leerlingen. Als er elke dag honderden mensen op school samen verbeteren, dan kun je elke ambitie die je hebt realiseren. Hier een portret van een school die laat zien hoe dit werkt. Zelf zijn ze de laatste om te zeggen dat ze perfect zijn, maar samen worden ze wel steeds beter.

We gaan naar Rotterdam

Naar een wijk die Spangen heet. Aan het Taandersplein staat de Mariaschool. We zijn in de kamer van de directeur, Judith. Aan haar muur hangt een verbeterbord met 5 doelen voor dit schooljaar, één daarvan is onder het kopje sociaal-emotionele ontwikkeling: ‘zorgen voor jezelf, elkaar en de omgeving’. De doelen zijn bedacht door het team, met input van leerlingen uit de school. Op de Mariaschool staan steeds twee docenten op combinaties van 2 groepen die ze ‘units’ noemen. De schooldoelen kom je ook tegen in de lerarenkamer, op de verbeterborden van de teams die verantwoordelijk zijn voor de 4 units. Elk team kiest 2 of 3 van de schooldoelen om in een periode van zo’n 6 weken aan te werken en bedenkt zelf welke acties daarvoor nodig zijn. Wekelijks leidt een andere leraar in het team de bordsessie, om de voortgang op hun doelen bij te houden en samen actie te nemen.

We gaan verder, de klas in

Ook daar hangen verbeterborden. Van de leerlingen, met de doelen waar zij aan werken. Ook hier is een van de doelen burgerschap, bij de kleuters met tekeningen, in groep 7/8 met scherpe omschrijvingen. Hier leiden niet de leraren, maar de leerlingen de bordsessies. Zijn we er dan? Nee, we gaan nog verder, naar individuele leerlingen. Hun leren wordt zichtbaar gemaakt met simpele schema’s op de muren: wat kunnen ze nog niet alleen, wat wel en waar kunnen ze zelfs andere leerlingen al mee helpen?

Wat valt op als je een tijdje op deze school rondloopt?

1. Doelen worden door het hele lerarenteam bepaald, met input van leerlingen
2. Elk team bepaalt per periode waar zij aan willen werken
3. Elk team bedenkt zelf welke acties nodig zijn om die doelen te halen
4. De leraren gaan daarna samen aan de slag om die doelen te halen
5. Ze bereiden samen lessen voor en bezoeken die bij elkaar
6. Zo maken de leraren gebruik van elkaars kwaliteiten
7. De leerlingen werken in hun units aan dezelfde doelen en bedenken zelf benodigde acties
8. Dat maakt hen mede-eigenaar van deze doelen
9. Dat zorgt ervoor dat zij bewuster leren en willen helpen de doelen te halen
10. De leerlingen werken ook individueel aan deze doelen en helpen elkaar
11. Op elk niveau (school, team, unit, leerlingen) is voortgang zichtbaar gemaakt op borden en muren
12. De schoolleider begeleidt en coacht, maar stuurt niet
13. Iedereen leidt om de beurt de bordsessies: zowel leraren als leerlingen
14. Op deze school ervaren leraren regie en minder werkdruk
15. En leerlingen voelen zich gezien, betrokken en eigenaar van hun leren

Dan het allerbelangrijkste

Hier denken niet 2 mensen voor de school als geheel (bijv. de directeur en de interne begeleider), ook geen 20 (zij en het lerarenteam), maar wel 200: alle leerlingen doen mee. Zoveel eigenaarschap, denkkracht en inzet is onverslaanbaar. De meeste briljante leraar of schoolleider komt niet in de buurt van wat zo’n collectief vermag. Bovendien, zo samenwerken motiveert enorm. Welke leraar of leerling wil zich geen eigenaar voelen van waar hij of zij aan werkt? Op deze school wordt er niet geklaagd over werkdruk. Het team bepaalt immers zelf waar ze aan werken en zij helpen elkaar.

Uitsmijter

Is het toeval dat dit zo goed werkt? Nee, natuurlijk niet. Het is een simpel te begrijpen manier van werken die in bedrijven, ziekenhuizen en scholen wereldwijd al jaren wordt gepraktiseerd. Hoe dat heet? De verzamelnaam is ‘continu verbeteren’, maar in iedere sector of plek hebben ze het een eigen naam gegeven: Lean, Agile-scrum, Continuous Improvement, leerKRACHT, et cetera. De naam doet er niet toe, de precieze vorm ook niet. Elke plek is uniek. Wil je uitvinden hoe het bij jullie kan werken: gewoon beginnen. Niet te lang praten, maar doen. Dan merk je vanzelf wat bij jullie past. En dat kan in kleine stapjes met deze 8 tips voor meer werkplezier en nog beter onderwijs