Elk schoolbestuur moet van de Onderwijsinspectie aantoonbaar werken aan een verbetercultuur op haar scholen. Waarom doet de Inspectie dat? Hoe kun jezelf constateren of er een verbetercultuur op je school of scholen is? En hoe zorg je ervoor dat je zo’n cultuur creëert? Niet voor het inspectiebezoek, maar omdat je jullie leerlingen het best mogelijke onderwijs gunt en je docenten veel werkplezier.
Waar kijkt de Inspectie naar?
In het herziene onderzoekskader 2021 is de Inspectie duidelijk over wat zij verwacht over de verbetercultuur op school van besturen en schoolleiders:
- Het bestuur bevordert een op samenwerken, leren en verbeteren gerichte kwaliteitscultuur, zodat de doelen en ambities gerealiseerd kunnen worden. Ook bevordert het bestuur dat de schoolleiding en teams gezamenlijk werken aan hun professionaliteit in relatie tot de bekwaamheidseisen en aan een verbetercultuur.
- De school realiseert de doelen voor goed onderwijs, die voortkomen uit haar visie en ambities. De schoolleiding zorgt daartoe voor een professionele en veilige leer- en verbetercultuur in de school.
Waarom kijkt de Inspectie naar een verbetercultuur?
De Inspectie constateert grote verschillen in leerwinst die verschillende scholen met eenzelfde populatie leerlingen bereiken. Deze verschillen tussen scholen zijn bijna nergens zo groot als in Nederland. Bovendien ziet de Onderwijsinspectie deze verschillen al jaren toenemen. De verschillen tussen sterke en matige scholen zijn zó groot dat deze voor een kind het verschil kan maken tussen na de basisschool doorgaan op het VMBO of op Havo/VWO. En die achterstand halen ze volgens de Inspectie niet meer in [3].
FIGUUR 1: CONCLUSIE INSPECTIE OVER SCHOOLVERSCHILLEN
Wat zorgt voor het verschil tussen scholen die méér bereiken met hun leerlingen en scholen die kinderen minder kansen bieden? Zowel de Inspectie als McKinsey deden hier in 2020 onderzoek naar. Hun conclusies zijn hetzelfde: goede scholen hebben een verbetercultuur. Een cultuur waarin het lerarenteam en de schoolleiding intensief samenwerken aan onderwijs en doelgericht het onderwijs beter en beter maken [4, 5, 6].
In Nederland is zo’n cultuur steeds gangbaarder
Er zijn enorm veel bedrijven en instellingen waar zo’n cultuur heel normaal is. Bij Albert Heijn heet het ‘Iedere Dag Beter’, in ziekenhuizen zie je steeds vaker ‘Lean’ opduiken, bij Bol.com, TomTom, ING en andere bedrijven heet het ‘Agile-Scrum’.
In het onderwijs werken 1.200 scholen in het PO, VO en het MBO met leerKRACHT aan zo’n verbetercultuur. Sterker nog, de Inspectie werkt met leerKRACHT aan zo’n cultuur in de eigen organisatie. Lees meer over hun ervaringen in dit interview.
Wat ziet de Inspectie bij jullie als er géén verbetercultuur is?
Dat is niet al te ingewikkeld: een bestuur of schoolleider die mooie plannen heeft die in hun bureaula liggen te versloffen. Als je op de werkvloer gaat kijken en je vraagt medewerkers wat die plannen zijn of je kijkt wat ze doen, dan zie je van de plannen weinig terug. Daarom kijken de inspecteurs bij een inspectiebezoek wat er van de visie van het bestuur en van het schoolplan van de schoolleider zichtbaar is in de scholen. Met zogenaamde verificatie-activiteiten toetsen zij of leraren en leerlingen het verhaal van hun bestuurder en schoolleider in de praktijk brengen. Vertel je als bestuurder of schoolleider enthousiast over het belang van formatief handelen? Dan gaat de inspecteur kijken hoe dat in de klas vorm krijgt. Kortom ‘walk the talk’.
Wat zie je als zo’n cultuur er wél is?
Herkennen is vrij simpel:
- Zie je leraren van elkaar leren?
- Zie je hen samen met hun leerlingen het onderwijs verbeteren?
- Niet af en toe, maar elke dag.
- Niet met een paar enthousiastelingen, maar met het hele team.
- Niet vanuit de losse pols, maar doelgericht werkend aan de ambities uit hun schoolplan.
- Niet omdat het moet van jullie, maar omdat ze het zelf willen?
Zo’n cultuur van ‘elke dag samen een beetje beter’, dat is een verbetercultuur.
Bij zo’n cultuur herken je bovendien dat teams een structuur gebruiken. Bijvoorbeeld met:
- Een jaarbord met 4 of 5 onderwijsthema’s waar het team aan werkt
- Elke week 1,5 tot 2 uur vast ingeroosterd om te werken aan de eigen lespraktijk
- In teams van 6 tot 8 leraren die samen voor een groep leerlingen verantwoordelijk zijn
- Gebruik makend van instrumenten zoals bijvoorbeeld verbeterbord of een datamuur
Ingewikkeld om te realiseren op school, zo’n cultuur?
We weten dat het kan. Snel zelfs. Onafhankelijk impactonderzoek door de Universiteit Utrecht en onderzoeksbureau Oberon op 231 scholen die werkten met leerKRACHT laat zien: ‘binnen ‘één jaar een lerende cultuur op school en leraren die aantoonbaar beter zijn geworden in hun vak’.
Wat kun jij doen?
Wil je hier meer over weten? Wil je zelf met zo’n verbetercultuur aan de slag? Ga met ons in gesprek over hoe we hierin kunnen ondersteunen. Natuurlijk kun je zelf alvast het goede voorbeeld geven: lees in dit blog hoe je als bestuurder een verbetercultuur opbouwt. Laat het inspectiebezoek maar komen!
Aan de slag met een verbetercultuur? Is jouw school ook klaar voor de inspectie?
Meer informatie
De onderzoekskaders
Wat is kwaliteit precies? En hoe onderzoeken we dat? Wat verwacht de inspectie van besturen rond kwaliteitszorg en financieel beheer?
Toezichtresultaten Inspectie van het Onderwijs
Bekijk inspectiegegevens over besturen, scholen en instellingen.
De Staat van het Onderwijs 2020
Op 22 april 2020 werd De Staat van het Onderwijs 2020 gepresenteerd. Wat zijn de belangrijkste bevindingen die de Inspectie van het onderwijs daarin doet en welke lessen zijn hieruit te trekken?
