‘Haal je beste binnenste buiten’

Hoe pakken jullie als Zone.college in de praktijk het versterken van de docententeams aan?

Heldere en gedragen doelen

Teamcoach Daphne vertelt dat zij met haar collega’s tot heldere en gedragen doelen komt door jaarlijks samen te bepalen wat de ambities van de student zijn voor volgend schooljaar. Aan de hand van deze ambities delen we het jaar op in thema’s. Deze periode leggen we de focus bijvoorbeeld op het thema intrinsieke motivatie. We doorleven zo’n thema eerst echt met elkaar. Interactief bespreken we wat ieder van ons onder dit thema verstaat en welke acties we kunnen bedenken om tot verbetering of meer inzicht te komen. In het begin waren de doelen – die altijd studentgericht zijn – nog niet zo concreet. Oefening baart kunst zullen we maar zeggen. We stellen elkaar als teamleden nu steeds de vraag: welk gedrag willen we op dit thema zien bij de studenten? Dat werkt voor ons goed. Teamlid Marjan vult Daphne aan: “om te onderzoeken welke focus wij willen leggen in onze doelen, nemen we ook de strategische schoolplannen als input en bevragen we onze studenten naar hun behoeften en wensen in een studentarena”.

Gedeelde verantwoordelijkheid

De taken die uit de doelen rollen pakken we samen op: vervolgt Marjan. Dit voelt echt als een gedeelde verantwoordelijkheid. Je hoort wel eens op andere scholen dat één teamlid al het werk doet en dat anderen achteroverleunen. Dat is bij ons absoluut niet het geval. Op de vraag hoe dat kan antwoordt Marjan: “dat is een goede vraag”! Het is denk ik vooral een gezamenlijke mindset van bevlogenheid en vertrouwen in elkaar. Hoe creëren jullie deze mindset dan, want dat ontstaat niet vanzelf? Als iets wordt opgepakt door een ander, dan hebben we het vertrouwen dat het goed komt en dat die persoon aan de bel trekt als iets niet lukt. Hulpvragen worden samen opgelost en je wordt er niet op afgerekend als iets niet lukt. Zo ontstaat de wil en het lef om taken op te durven pakken en dingen uit te proberen. Heel concreet bekijken we wekelijks met elkaar welke acties en taken er liggen en maken dan samen keuzes in uitwerken op basis van expertise en affiniteit. Een taak over een toets gaat bijvoorbeeld al snel naar mij, omdat ik het aandachtsveld examinering in mijn portefeuille heb. Deze collega werkt dan een voorstel uit en de rest van het team geeft daar later feedback op. Door deze werkwijze weet je niet meer over alles van de hoed en de rand, maar dat is ook niet nodig. We vertrouwen elkaar in kennis en kunde.

Open communicatie

Hoe zorgen jullie er dan wel voor dat je geïnformeerd blijft over Zone.college brede zaken en ieders voortgang, zonder dat dit heel veel tijd kost? “In ons team werkt het om gebruik te maken van een zelfontwikkelde beslisboom”: zegt Daphne. Deze beslisboom is ontstaan vanuit de behoefte dat we eerder veel tijd kwijt waren aan organisatorische zaken. Met behulp van de beslisboom besluiten we of een onderwerp in de bordsessie thuishoort – als een onderwerp studentgericht is – of via een andere manier kan worden opgelost. Bijvoorbeeld via de mail of via een 1 op 1’tje. Ook zorgen we er samen voor dat er eerlijk en open gecommuniceerd wordt zonder de ander af te branden: geeft Marjan aan. We maken dat heel concreet door elkaar na iedere bordsessie feedback te geven en – wanneer dat lukt – bij elkaar op lesbezoek te gaan en hier feedback op te geven. Dit maakt het voor ons makkelijker om ook op andere momenten uit te spreken als we bij de ander of bij onszelf ongemak, frustratie of iets anders ervaren. Waarbij het doel altijd is: onderzoeken wat de beweegreden/intentie van iemand is. Ook vragen we elkaar regelmatig om feedback op situaties met studenten door de vraag te stellen: Hoe zou jij dit doen? Zo stellen we onszelf kwetsbaar op en leren we van elkaar. Periodiek reflecteren we ook in ons team op ieders persoonlijke ontwikkeling en op de teamontwikkeling. Marjan vertelt dat zij bijvoorbeeld tijdens een werksessie met elkaar reflecteren op de studentresultaten die ze bereiken (product) en op de manier waarop ze dit samen doen (proces). Dat brengt altijd nieuwe openingen in onze groei.

Afbeelding 3: Beslisboom

Respect voor elkaars verschillen

Hoe creëren jullie binnen die persoonlijke- en teamontwikkeling een sfeer waarin de onderlinge verschillen en kwaliteiten er mogen zijn? “Onderling blijven wij elkaar als collega’s iedere keer weer stimuleren om onszelf uit te blijven spreken”: zegt Marjan. Zo hoor je elkaars ideeën, ook al ben je het niet altijd met elkaar eens. Uiteindelijk moeten we toch regelmatig een knoop doorhakken om verder te komen.  Daarbij hebben we de afspraak: als we bij meerderheid iets willen, dan gaan we akkoord. Erica vertelt aanvullend dat zij door het samen werken in een klein team ontdekte dat je verschillen tussen mensen samen tot meer komt. Haar collega is met haar gestructureerde aanpak een geweldige aanvulling op het creatieve brein van Erica zelf geeft ze aan. We gebruiken elkaars kwaliteiten nu regelmatig bij het uitwerken van plannen.

Flexibel aanpassen

Ook al kun je goed samenwerken en heb je een fantastisch concreet doel; de wereld om je heen kan veranderen. Er komt er een nieuwe collega met andere ideeën of het bestuur wil ‘iets’ anders van jullie?  Hoe passen jullie je als team aan de omstandigheden aan die op jullie afkomen? Daphne lacht en zegt: “Dat is heel simpel, door flexibel te zijn”. Dat moet we sowieso al met al die verschillende locaties waar we werken. Wat ons hierbij helpt? We voelen echt de urgentie om met elkaar aan goed onderwijs te werken en daarbij gebruik te maken van elkaars expertise. Vanuit dat belang komen we altijd op oplossingen als er nieuwe dingen op ons af komen of anders lopen dan verwacht. Ons maatjessysteem helpt ons ook om steeds weer nieuwe uitdagingen aan te gaan. Zo ondersteunen duo’s van collega’s elkaar wanneer bij het uitvoeren van nieuwe aanpakken en leren we hierin volop van elkaar. Wanneer vernieuwingen niet zo uitpakken als gedacht, maken we gebruik van studentenarena’s of enquêtes. We vragen studenten in een dergelijke arena om feedback en we passen onze richting op basis van hun ideeën aan. Zo was er volgens Erica ooit een module waarbij studenten studiepunten konden halen wanneer ze deelnamen aan webinars of andersoortige leeractiviteiten. Dit liep in de praktijk niet goed. Door de feedback van studenten tijdens een studentarena werd duidelijk dat al deze activiteiten te duur waren. De dag na de arena hadden docenten al een lijst verspreid met gratis leeractiviteiten. Zo snel kan het gaan.

Wat merk je in de praktijk van de team gecentreerde aanpak bij docenten en studenten?

Erica vertelt het effect van het versterken van de docententeams heel beeldend. Eerder was het mogelijk om als docent ‘koning op eigen postzegel’ te zijn. Je deed je ding in je eigen lokaal. Je gaf je lessen, die bereidde je zelf voor en de studenten scharrelden op hun beurt als kippen bij iedere docent wat van hun gading. Nu denken docenten samen na over wat ze hun studenten als totaalpakket willen bieden. Wat levert dat wat wij doen op voor de studenten? Wat is er in samenhang nodig om onze studenten het beste van zichzelf te kunnen laten geven? Of dat nou is in een ‘groen’ beroep of op een andere plek in onze maatschappij. Dat bedenken docenten tegenwoordig zelfs in veel gevallen samen met de studenten en dat werpt zijn vruchten af. Wat ooit begon met een eerste studentenarena waarin we studenten vroegen wat weg mocht, wat minder mocht, wat meer mocht, waar we mee mochten starten en wat mocht blijven is uitgemond in een olievlek waarin studenten kritisch kijken naar wat zij nodig hebben en hun stem laten gelden. Laatst kwam ik een student tegen op de gang die vroeg: “U bent toch van de feedback? Nou, nu ik u toch zie….” Marjan vult aan dat zij in haar team tegenwoordig in iedere les afsluiten met een check-out, waarin studenten zich kunnen uitspreken over het effect van de les. Sinds de invoering van deze check-out – en de aanpassingen die we hierop deden – merken we dat studenten met veel meer aandacht in de lessen zitten. Ze wachten echt op de check-out om hun zegje te kunnen doen. Ik wil graag afsluiten met een ander sprekend voorbeeld zegt Erica. We ontvingen als docentengroep een keer een klassenbrief. Deze studenten hadden het gevoel iets te missen in de lessen en daar wilden ze graag met ons over in gesprek. Hoe mooi is dat! Vijf jaar geleden hadden studenten dit niet gedaan. En al hadden ze het gedaan, dan hadden wij als docenten deze feedback misschien gezien als falen in plaats van een kans tot onderwijsverbetering.

Oftewel, zowel studenten als docenten durven door onze krachtige docententeams hun binnenste meer naar buiten te brengen en dat is voor alle partijen pure winst!