Minder werkdruk op school? Drie oplossingen die ook nog het onderwijs verbeteren

Maar eerst even dat verband tussen werkdruk en kwaliteit. Ik neem jullie eerst mee naar OMRON, dat is een kleine fabriek in Den Bosch waar ze elektronische sensoren produceren. Bijvoorbeeld voor in een achtbaan of in een auto. Die sensoren moeten werken, anders komen er ongelukken van. Hun doel is minder dan 6 niet-werkende sensoren per 1 miljoen die ze produceren. En die 6 sensoren moeten ze vinden vóór ze de fabriek verlaten.

Wat maak je mee als je in deze fabriek komt? In één woord: rust. Productiemedewerkers werken gestaag door, teamleiders zijn bezig alle problemen die hun medewerkers tegen komen één voor één weg te nemen. Niemand die foute onderdelen repareert. Geen managers die rondrennen om brandjes te blussen. Er heerst hier rust. En zonder die rust zouden ze nooit hoge kwaliteit kunnen leveren. Kortom, kwaliteit en rust gaan hand in hand.

Wat kunnen we van dit soort bedrijven leren: 1) creëer een verbeter-ritmiek, 2) elimineer verspilling en 3) neem eigenaarschap. Hier alle drie op een rij:

1.     Creëer een verbeter-ritmiek

We gaan als stichting leerKRACHT elk jaar met zo’n 1.000 leraren, schoolleiders en besturen op bezoek bij een groot aantal bedrijven en instellingen om te ervaren hoe een verbetercultuur werkt. Eén van die bedrijven is Philips.

We waren te gast bij hun scheerapparatenfabriek in Drachten. Wat viel op? Elk team begon de ploegendienst met een ‘stand-up’ meeting van een kwartier bij het verbeterbord. Om te bespreken wat goed ging in de vorige ploeg en wat er beter kon. Daarna gingen ze rustig aan de slag. Rustig? Ja. Alle teams hadden hun werk op een rijtje gezet en omgezet in een ‘balansbord’. Op dat bord stond al het werk gepland, per uur. In elk uur waren maximaal 45 van de 60 minuten gevuld. De rest was vrijgehouden. Waarvoor? Voor onverwachte zaken, een kopje koffie of een verhaal vertellen aan een groep bezoekers, zoals onze leraren. In alle rust.

Wat kun jij doen: ga met je team met een verbeterbord werken. Er is vast bij jullie op school een ouder die daar ervaring mee heeft, of ga op een leerKRACHT-school bij jou in de buurt kijken (kijk op deze kaart)

2.     Elimineer verspilling

Als je geen keuzes maakt, dan kun je niet rustig werken. Je moet eerst alle activiteiten die weinig waarde toevoegen elimineren. Waarde? In een bedrijf zijn dat alle activiteiten waar jij als klant voor wil betalen. Repareren? Controleren? Opslaan? Verplaatsen? Dat zijn allemaal dingen waar een klant niet voor wil betalen. En die samen al snel meer dan de helft van de tijd van medewerkers opslokken.

Bij OMRON in Den Bosch zijn ze 14 jaar geleden begonnen daar het mes in te zetten. Zodat medewerkers in een rustig werktempo hoge kwaliteit kunnen leveren. Hoe ziet dat eruit op jouw school? Was is daar waarde? Simpel: alle tijd waarin leraren leerlingen laten leren. Wat hoort daar niet bij? Een heleboel.

Bijvoorbeeld het bijwerken van dossiers, het schrijven van plannen, het bijhouden van leerlingvolgsystemen, vergaderen, etc. Kijk ook eens hoe lang het wisselen, opstarten en afronden van lessen neemt? We zijn zo 10 tot 15 minuten verder, tel maar op als je dat 6 of 7 keer per dag doet. Hoeveel tijd besteed je aan toetsen afnemen en nakijken? En van welke van die toetsen leert de leerling wat? En welke zijn er alleen maar om cijfers te verzamelen? Zijn er geen efficiëntere manieren om feedback te geven? Kortom, heel veel tijd besteed je aan zaken waarvan een leerling niets leert.

Wat kun jij doen: kijk samen met een paar collega’s eens naar jullie activiteiten: wat heeft waarde voor de leerling? En wat niet of nauwelijks. En ga met die laatste categorie aan de slag. Hoe? Ter inspiratie hier voorbeelden uit het basisonderwijs.

3.     Neem eigenaarschap

Heb je het gevoel dat dingen je overkomen, dan wordt het niets met rust en kwaliteit. Ik hoor veel leraren over dingen die van buiten moeten: van de Inspectie, het bestuur, het ministerie, etc. Teams die hoge kwaliteit leveren nemen zelf eigenaarschap voor wat zij belangrijk vinden, en wat niet. Ik was een jaar geleden met een delegatie van de vakbonden op bezoek bij de Mariaschool, een basisschool in Rotterdam. Daar werken ze met verbeterborden, met doelen die het team zelf bepaalde. En daar werken ze aan, aan niets anders.

Die doelen, dat zijn die zaken die het belangrijkste zijn voor hun leerlingen. ‘Verhoogt dit jullie werkdruk?’ vroegen de bonden. ‘Nee, het geeft juist rust’, antwoordden de leraren, ‘want we werken alleen aan onze doelen, en de rest doen we niet’. In bedrijven werkt het net zo. Als je met ons op bezoek zou gaan bij Bol.com, TomTom of de ANWB dan zie je overal teams met een methodiek werken die ‘Agile-Scrum’ heet. Die teams weten wat ze moeten opleveren, maar bepalen zelf hoe en wanneer. Dat doen ze in een planningsbijeenkomst die ze eens in de 2 of 3 weken organiseren. En daarna gaan ze aan de slag om in hun eigen tempo te leveren wat ze beloofd hebben.

Wat kun jij doen: nodig eens een ouder uit die werkt met Agile-Scrum in zijn/haar bedrijf. Op onze site staat een lijst met veel van deze bedrijven. Laat die persoon vertellen hoe zij als team eigenaarschap nemen, en ga er dan mee aan de slag.

Kortom, wil je voor je leerlingen de kwaliteit van het onderwijs verbeteren? En zelf meer rust in je werk vinden? Dat kan samen. Sterker nog, het moet samen, want van werkdruk komt gepruts. Succes ermee!